De snelste met het goede antwoord op de opgave van vorige week was Anneke Huijser. Van haar komt dan ook de nieuwe opgave. De vraag is:

Waar is dit?

Wat gebeurt hier?

Oplossingen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Straatnamen kunnen verwarrend zijn. Neem nou dat steegje van de foto. We kijken naar de even zijde van de Spuistraat. Twee huizen rechts en vier huizen links van de steeg (156-166) werden gesloopt voor de aanleg van de Raadhuisstraat. Dan zijn we ter hoogte van de Huiszittenstegen. Als dit de even zijde van de Spuistraat is, ligt achter deze gevelwand het Singel en is de steeg dus de Korte Huiszittensteeg.

Lees meer over deze verkeersdoorbraak in Raadhuisstraat.pdf

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Ria Scharn,

Een aparte van Peter Zadelhof. Een aquarel.

Op welke brug staat de (vertwijfelde?) man?

Welke straat kijken we in?

Welk gebouw met torentje piept boven de bomen uit?

Laat het ons weten via deze link

Wij vonden de foto van dit hoekje extra geslaagd als quizfoto omdat we een aantal weken geleden het opvolgende gebouw op deze hoek als onderwerp hadden: bioscoop NOVA. Dit is namelijk de hoek Leliegracht/Prinsengracht. Zonde hè?
De bioscoop is ook alweer gesloopt en nu staat er een modern appartementencomplex.

Goede oplossingen kwamen van

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

Dit is geen opstootje, dit is een verzameling mensen die iets vieren of gedenken.

De vragen zijn:

Welke straat is dit?

Welke instelling is dit?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Dit is Nieuwe Amstelstraat 7, de Sjoelgas, zoals Joodse Amsterdammer deze straat noemden. De vroegste vleeshal stond achter de twee huisjes op de ets hieronder, rechts van de synagoge.

Nadat de Grote Synagoge in 1671 gewijd was ontstond er al snel ruimtegebrek. Op het achtererf van de twee huisjes aan de Nieuwe Amstelstraat stond een houten gebouw waarin een vleeshal gevestigd was. Die percelen werden eveneens in 1671 aangekocht. De huisjes bleven voorlopig staan.
In 1685 werd de oudste vleeshal gesloopt en er werd een smal, langgerekt gebouw neergezet. Op de begane grond kwam de kosjere vleeshal terug, boven (obben) werd de Obbene sjoel gevestigd met 2 galerijen, alleen voor mannen. De vleeshal werd later vervangen door een mikwe.

In 1777 werden de twee huisjes aan de Nieuwe Amstelstraat gesloopt en werd de Dritt sjoel aan de Nieuwe Amstelstraat gebouwd die in 1778 werd ingewijd (foto links).

In 1872 werd naast de Dritt sjoel een nieuwe Israëlitische vleeshal gebouwd, die van de quizfoto, ook op de foto links nog te zien. Daarvoor sneuvelde het langgerekte huizencomplex rechts op de ets hierboven.

Deze vleeshal werd opgevolgd door de hal die in 1928-'29 door Harry Elte in de stijl van de Amsterdamse School werd gebouwd (foto links). Ook die is al weer afgebroken.

Bronnen:

site joodsamsterdam.nl

Joods Cultureel Kwartier

Joods Historisch Museum

Alle afbeeldingen bij dit item: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van

Weer een vaarfoto van Carol.

Waar is dit?

Uw oplossing graag via deze link

Foto: Carol de Vries

Oude foto's met inmiddels afgebroken bebouwing zijn altijd de moeilijkste. Dat bewees de keuzefoto hierboven en dat doet ook deze van de IJgracht met op de voorgrond de Schippersgracht. Spraakverwarring alom, ook bij de omschrijving in de Beeldbank bij één van de versies van deze stereofoto. Dit is niet de Buitenkant. Die beperkt zich tot de kade langs het Waalseiland. Dit is Rapenburg en daar heet de kade naar het water tussen het Marine-etablissement en Rapenburg: IJgracht.
Dat dit Rapenburg en de Schippersgracht zijn en niet de Kalkmarkt en Oudeschans bewijst een foto van Pieter Oosterhuis uit ±1870, die u hieronder aantreft. De ruiter op de RK "schuilkerk" De Pool en het v.m. pakhuis van het Willige Rasphuis" (toen Kweekschool voor de Zeevaart) laat zien dat we op Rapenburg zijn.
Deze hele hoek is ruim een eeuw geleden afgebroken voor de nieuwbouw van die Kweekschool.
De fotograaf was Pieter Oosterhuis

Niemand die ons uit kan leggen waarom langs het Waalseiland een kade met een eigen naam loopt en Rapenburg het - net als heel veel kaden langs grachten - geen eigen naam kreeg. In het rijtje straten/kaden die in 1879 Prins Hendrikkade ging heten. Deze Hendrik was de jongste broer van koning Willem III en één van de weinige Oranjes die in Amsterdam populair zijn geworden: Hendrik de Zeevaarder. Er is veel met zijn borstbeeld door de stad gezeuld. maar steeds vond hij een nieuwe plek aan "zijn" kade.

Beide foto's: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van

Opnieuw een foto uit de Beeldbank waarbij niet met zekerheid gezegd kon worden waar de situatie te zoeken is/was. Onder aan de 'cabinet-portrait' staat "Amsterdam Rokin" en dat helpt ons al flink op streek.
Maar klopt dit en om welke huisnummers gaat het dan?

Wat het eerste opvalt is het rijtje van 4 panden dat links en rechts gescheiden wordt van andere huizen door een steeg of gang.
Er staat op de kaart nog meer dan "Rokin", namelijk "E167" en dan denk je verheugd: buurt E, perceel 167..., klaar! Niet dus. Op de buurtkaart van buurt E met de nummering van 1853 - daarná heeft de fotografie pas zijn intrede gedaan - bevindt 167 zich in een rijtje van zeven huizen nabij de Gapersteeg. In de nummering van 1876 (tot vandaag geldig) bestaat nr. 167 helemaal niet.

Dan maar de buurtkaarten A en E doorzoeken naar een rijtje van vier huizen tussen twee stegen of gangen. Eerst de stille zijde afzoeken, maar daar is zo'n rijtje niet te vinden. Dan de overkant en dat is dan ook meteen buurt E. Daar is één rijtje van vier te vinden, tussen de Wijde Kapelsteeg en een naamloze gang die op de oudste buurtkaart van 1850 Moorensteeg genoemd wordt en naar het dan nog onbebouwde binnenterrein van hotel De Keizerskroon (Kalverstraat 71) voert.

Dan nog controleren of we de goede huizen te pakken hebben. Geliukkig hebben we nu de huisnummers 66-72 om de Beeldbank te ondervragen. Bij de zoekterm "Rokin 72" komt de foto links in beeld, waarop exact dezelfde huizen in ongeveer 1887 staan. Missie geslaagd!

Alle afbeeldingen bij dit item komen uit de beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam
De compilatie van de buurtkaarten van buurt A en buurt E is door de redactie samengesteld.

Onze hint, te proberen de tekst op de biljetten te ontcijferen, heeft in elk geval bij Arjen Lobach al geleid tot de veronderstelling dat dit wel eens Nieuwendam kon zijn, in een tijd dat dit nog een zelfstandige gemeente was (dus vóór 1921). De hoge hoed van de persoon op de foto zegt dat dit een makelaar is, weet Anneke Huijser. Zij houdt het huisje met de diepe luifel op een smidse of van een hoefsmid.

De moeite om te reageren namen Arjen Lobach en Anneke Huijser.

George Friedrich Ferdinand 'Frits' Schiller, Amsterdam 1886-1971 Bussum
De bouwput van De Nederlandse Bank, Frederiksplein, Amsterdam, olieverf op doek 85,0 x 119,0 cm., gesigneerd l.o. en gedateerd '62
Veel Amsterdammers kennen Frits Schiller vooral als eigenaar van Hotel Schiller aan het Rembrandtplein. Daarnaast was hij schilder. Na een opleiding bij de stadsgezichtenschilder G.J. Staller en daarna aan de Rijksacademie specialiseerde hij zich in landschappen, stillevens en Amsterdamse stadsgezichten. Vooral in zijn portretten legde hij een groot talent aan de dag.

Bron:Simonis & Buunk

msterdam, jaren vijftig. Alles lag lekker bij elkaar in de buurt. Dat vond Gijsbreghtje wel fijn. De kakschool, de kerk, het klooster, de lagere school, het lag allemaal op aanraakbare afstand. De lagere school, daar gaan we het nu even over hebben, het schooltje in de Westzaanstraat 63 dat ik van 1954 tot 1958 bezocht, heette de RK Sint Alfonsus-jongensschool en zat niet ver van de RK Sint Elisabethkleuterschool, de RK Sint Leo-meisjesschool, het Sint Leoklooster en de Magdalenakerk. De bovenmeester heette meester Keepers en ik weet nog dat ik in de laagste klassen les kreeg van die lieve juffrouw  Nolte en in de vierde klas van meester Tebben, een rustige man met overwicht en een grote rossige Kaiser Wilhelmsnor. Als wij de granieten trap af moesten dalen, stonden zeventien jongens links op de trap  en zeventien jongens rechts op de trap, netjes opgesteld. Knipte  meester Tebben met zijn vingers, dan liepen we in synchrone ganzenpas een trapdeel verder. Toen ik mijn linkerarm een tijdlang in het gips had vanwege een polsbreuk, mocht ik drie minuten vóór tijd alléén de trap af, om verdere breuken in het gedrang te voorkomen. Ik herinner me ook de gymzaal. Op de grond lag bruin linoleum. Van dat lekkere zachte en  geurende kurklinoleum waarin je in de handarbeidlessen mooie afbeeldingen kon uitsteken. Als de gymmeester iets uit stond te leggen, pulkten wij onderwijl uit balorigheid stukken linovloer weg waardoor er hele kuilen onstonden.
Je zat daar op de gymzaalvloer, waar precies tien jaar daarvoor, op woensdag tweeëntwintig maart 1944 om kwart over drie ’s middags,  een onfortuinlijke Engelse bommenwerper type B-17 Flying Fortress op de bovenverdieping van dezelfde RK Sint Alfonsusschool en omgeving crashte!

Het toestel zou doelen in Duitsland vlak over de grens bombarderen, maar moest  vanwege laaghangende bewolking uitwijken naar alternatieve doelen in Berlijn. Na een bombardement aldaar vloog het weer terug richting Engeland,  maar vanuit een Duits schip dat aan de ADM-scheepswerf aan de Meeuwenlaan lag, werd de B-17 beschoten en stortte neer op de Alfonsusschool waarbij een vleugel afbrak en vonken de benzinetank deden ontploffen. Groenteboer Willem Jun uit de Hembrugstraat had voor zijn groentekar een muilezel staan, genaamd Jansje. Willem was veilig binnen maar Jansje en de zwager van Willem, de heer Houttuin,  werden getroffen door de brandende vleugel en overleefden het niet. Er vielen nog twee doden en vijf zwaargewonden. De vleugel kwam tegen de pastorie tot stilstand. De straten waren geblakerd en veel percelen hadden brand- en glasschade. De zangmeester van de Alfonsusschool was die dag ziek. Gelukkig maar! Anders was het dertig-kinderen-tellende zangkoor er niet meer geweest! Meester Keepers die voor de ondergrondse werkte, moest als een gek de geheime voorraad wapens  die in de school lag verstopt, wegwerken. De tien bemanningsleden van de bommenwerper overleefden het voorval door hun parachutes te gebruiken. Piloot Showalter kwam vijftig jaar later nog eens kijken, o.a. in de Bremstraat in Noord waar hij in 1944 op een dak was terechtgekomen.

Zie ook de website van Eliel Ros

Bij de foto's:
Een B-17 Flying Fortress boven een vliegveld in Engeland
Het inslagpunt aan de Westzaanstraat en het gebied eromheen
De beschadigde school
De herinneringsplaquette op de school
De bemanning
Sam Showalter in 1994 op bezoek in de Bremstraat

Vleesch voor honden en katten - door Jos Mol

Bij ons in de straat kwam ééns in de week een kar voorbij met het opschrift: Vleesch voor honden en katten'' of ''Verse waar voor hond en kat''. In het begin dacht ik dat het hier een rijdend circus betrof. De kar was namelijk omgeven door vele honden en katten van allerlei allooi. Tot ik eens beter ging kijken wat er op die kar stond. Het bleek een verkooppunt te zijn voor honden- en kattenvoer. De beesten weken geen moment van de kar want er was altijd wel iemand die medelijden met de dieren had en ze een stukje vlees gaven (zie de foto).
De lucht die met zo'n kar de straat inkwam was ronduit verschrikkelijk. Dat had wel het voordeel dat je onmiddellijk wist: ''hij is er''. Ik ga er vanuit dat de handelaar zijn voor honden en katten bestemde vlees opkocht bij het abattoir. Het assortiment bestond voornamelijk uit pens voor de honden en visrestanten voor de katten. En het was zowat voor niets, op de kar stond 60 cent per KILO. Soms stond er nog extra op de kar: wordt ook aan huis bezorgd. Eet smakelijk vrienden....

Deze bijdrage van Jos Mol werd eerder in de Amsterdamsekrant (v.m. Oud-Amsterdammer) gepubliceerd en is met toestemming van die krant ook door ons opgenomen.

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

Ruud van der Sluis zocht en vond een wat inzichtelijker verklaring van het peilmerk aan het Waaggebouw. Hij stuurde volgende artikel van De Hollandse Cirkel:

Het pand Oude Delft nr. 95 te Delft kent twee historische facetten. Een daarvan is de geschiedenis van het gebouw hetgeen wordt onderstreept door een plaquette, rechts van de deur. Daarnaast is in de pui een merkteken gemetseld, daterend van plusminus 1880. Dit is een hoofdmerk van het NAP. Dit peilmerk is aangebracht ten tijde van de Eerste Nauwkeurigheids-waterpassing, uitgevoerd van 1875 tot 1885 met als doel de vastlegging van het NAP. Ter herinnering hieraan is op initiatief van de Stichting De Hollandse Cirkel in april 2003 een "NAP-plaquette" geplaatst.
Oude Delft nr. 95 was van oorsprong een monumentaal patriciërshuis. In 1842 is hier de Koninklijke Academie ter Opleiding van Burgerlijke Ingenieurs en Oost-Indische Ambtenaren gevestigd met een vertrek ingericht als werkkamer (nu bekend als de prinsenkamer) voor de Prins van Oranje (de latere koning Willem III) in diens functie van beschermheer van de Academie.
Uit de Academie ontstond in 1864 de Polytechnische School, die in 1905 overging in de Technische Hogeschool met aanvankelijk nr.95 als hoofdgebouw. Verdere informatie over “OD95” is terug te vinden in een in 1987 door de huidige bewoner, het IIHE (international Institute for Infrastructural, Hydraulic and Environmental Engineering) uitgegeven boekje, geschreven door de Delfts historicus Peter van de Krogt.
In 1875 (de tijd van de Polytechnische School) startte de Eerste Nauwkeurigheidswaterpassing met het voorbereiden en rekenen op “OD95”. Het project stond onder leiding van dr. Lewis Cohen Stuart, de directeur van de Polytechnische School. Een van de waterpastrajecten voerde langs “OD95” en dit werd een geschikte plaats voor een hoofdmerk. Zie ook het artikel van L.Aardoom in ons tijdschrift De HC van 2007-2, blz. 38.

Een aantal weken geleden kwam als quizfoto eentje van de Lekkeresluis voorbij, met nog een brug erachter over de Lindengracht. Dat was voordat die gedempt werd. Wij zochten toen een foto die dat nog beter illustreerde maar vonden die niet. En nu kwam die alsnog langs en dat willen wij u niet onthouden. De foto werd ongeveer 1870 gemaakt door een onbekende fotograaf. Foto: Stadsarchief Amsterdam

Woensdag 6 juni 1917 - Gelijk met de oplevering van de eerste van 206 noodwoningen in de Buiksloterham (Nooddorp Obelt) neemt de Gemeenteraad het voorstel over van wethouder Wibaut om nog meer noodwoningen te bouwen. De directeur van de Gemeentelijke Woningdienst, Arie Keppler, krijgt de opdracht het ontwerp te maken, de bouw te begeleiden en de woningen te verhuren. In 1918 worden op de Nieuwendammerham 313 en op de Buiksloterham 224 woningen gebouwd, Vogel- en Disteldorp. Oorspronkelijk waren deze woningen bedoeld om na 10 jaar weer afgebroken te worden. Het betrof hier niet zozeer de primitieve noodwoningen zoals in Obelt kwamen, maar stenen huizen 'van lichte constructie', zoals Wibaut het noemde. Ze werden toch nog zó degelijk dat ze er vandaag nog staan. Op bovenstaande foto uit 1918 is Vogeldorp in aanbouw te zien. Foto: HCAN

Zaterdag 9 juni 1917 - De actuer Henri Brondgeest (1865-1928) viert zijn 25-jarig toneeljubileum. Als u nog nooit van de man gehoord zou hebben ligt dat niet aan u. Hij werd geboren in Cirebon (Java/Ned.-Indië) en verbracht in Nederlands-Indië ook het grootste deel van zijn leven. Hij kwam als militair naar Nederland voor een vervolgopleiding en werd in 1890 op zijn knappe en slanke uiterlijk gescout door de gebroeders Van Lier van het gelijknamige toneelgezelschap. Die boden hem een engagement aan. Behalve dat hij knap was, deed hij 't ook zo lekker in uniformen en dat is waar hij door bekend werd: het spelen van knappe militairen in strakke uniformen.
Brondgeest was erg ambitieus. Om te beginnen was hij van 1891 tot 1898 getrouwd met Theo Bouwmeester en daarna richtte hij aan de lopende band eigen gezelschapjes op waarmee hij - als 't even kon - op tournee naar Ned.-Indië ging. Daar was 't ook (Weltevreden/Batavia) dat hij in 1928 overleed.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2017. De keuze 2016, 2015 of 2014 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave