week 32-2018 |
||||||||||||
Fotoquiz snelste |
||||||||||||
De snelste met het goede antwoord op de opgave van vorige week was Arjen Lobach. De nieuwe opgave komt dus van hem. De vraag is: Waar is dit?Oplossingen via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
We hebben u regelmatig gewaarschuwd voor de trucs die Otto Meyer uithaalt met overbekende foto's. Dit keer werd het wel heel moeilijk door het verwijderen van de helft met het Postkantoor aan de Nieuwezijds Voorburgwal. De steeg op de foto is de Huiszittensteeg die verbreed zou worden tot Raadhuisstraat. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Zo zag dit stukje Amsterdam er een kwart eeuw later uit, om maar te zwijgen van hoe 't er nu uitziet met dat hatelijke Geldkantoor op de plek van 't Nut. Foto: Stadsarchief Amsterdam Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Rob Wagenaar, Ria Scharn, Harry Snijder, Anneke Huijser, Anje Belmon, Mike Man, Jos Mol, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Fotoquiz: Jan's keuze |
||||||||||||
Jan Six van Hillegom stuurde deze foto uit het familiearchief. Daar zit een bruikbare opgave voor de fotoquiz in, dacht hij. Vonden wij ook. Welke brug is dit?Oplossingen graag via deze link Foto: Collectie Six, Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing: Ria's keuze |
||||||||||||
Als u goed kunt schatten en zag dat de tramrails geen normal spoor vormden maar het smalle van de Haarlemse tram (Kikker) was u halverwege. Dit is de Spuistraat en omdat er rails liggen, is dit het gedeelte tussen Spui en Raadhuisstraat. Nu alleen nog speuren waar zoveel huizen naast elkaar afgebroken werden en dan zit je tussen Paleisstraat en Raadhuisstraat of ter plaatse van het Bungehuis of van Gerzon. Om af te korten: in dit deel liet bankhuis Labouchère in 1906-'08 door architect Poggenbeek een nieuw bankgebouw neerzetten, waarvoor de huizen 172-180 sneuvelden. In 1914 kwam in dit gebouw de Kas Bank, de latere Kas Associatie. |
||||||||||||
We hebben ook enkele archieftijgers onder de deelnemers en die zochten in de gezinskaarten gewoon op waar Christiaan Tersteeg woonde. Eén der adressen luidde: Spuistraat 172. Tersteeg woonde kennelijk 'boven de zaak'. |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Anneke Huijser, Harry Snijder, Anje Belmon, Mike Man, Jos Mol, Hans van Efferen, |
||||||||||||
Heeft u ook een opvallende foto gevonden? |
||||||||||||
Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze
link en alléén via deze link a.u.b. |
||||||||||||
Fotoquiz Waar? Wat? |
||||||||||||
Twee dingen willen wij weten: Waar is dit? (gracht/dwarsgracht)Wat is het beroep van de man op de brug?Oplossingen graag via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Oplossing vorige week |
||||||||||||
Ook de achterkant van de galerij rond het Paleis voor Volksvlijt is voor de deelnemers goed herkenbaar. Dit is de Singelgracht en dan moet dat links vooraan het Westeinde zijn. Die krijgt een nieuwe en veel bredere brug naar de Van Woustraat. Brug nr.248 heet officieel nog steeds de Paleis voor Volksvlijtbrug. De brug werd begin 20ste eeuw vervangen omdat hij te zwak was voor elektrische tramstellen. Ter gelegenheid van de bouw van de Nederlandsche Bank werd de brug nogmaals vervangen (lees artikel in Wikipedia). |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Jos Mol, Harry Snijder, Dick van der Kroon, Arjen Lobach, Carol de Vries, Robert Raat, Ria Scharn, Anneke Huijser, Mike Man, Anje Belmon, Hans van Efferen, Anthony Kolder, |
||||||||||||
Met de camera op pad... |
||||||||||||
Geen idee wat de aanleiding voor het maken van deze foto was. Het is een tijdopname; de wandelaar die aan de winkel voorbij loopt is een waas geworden. Na vergelijking kunnen we vaststellen dat er vandaag hoegenaamd niets gewijzigd is aan dit beeld. Waar is dit?Het meest rechtse pand is een hoekhuis. Nog een vraag: Ter hoogte van welke zijstraat?Laat het ons weten via deze link Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Foto van vorige week |
||||||||||||
We hebben het werkgebied niet voor niets ingeperkt tot binnen de Singelgracht. Deze foto van de bouw van de Apollohal bleek toch tamelijk moeilijk. Daar hielp de waterpartij in de voorgrond ook niet bij, want van de Boerenwetering is nog maar weinig herkenbaars over (samenkomst N.- en Zuider Amstelkanaal die op dit punt de Boerenwetering kruist). Wat hielp was de stompe toren van 'Het Nieuwe Huis' aan het Roelof Hartplein, op de foto precies in het midden. De bebouwing is die van o.a. de Reinier Vinkeleskade. Foto: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen van Ria Scharn, Arjen Lobach, Jan Six van Hillegom, Harry Snijder, Anje Belmon, Mike Man, Jos Mol, |
||||||||||||
Hulp gevraagd... |
||||||||||||
Deze kabinetfoto kwam Jos Mol in de Beeldbank tegen. De begeleidende omschrijving was ook hier weer vaag: Gracht, waarschijnlijk Singel. Laat het ons weten via deze link Voor dit een wedstrijdje 'fouten in de Beeldbank zoeken' wordt, bedenk dat ze een half miljoen afbeeldingen beheren en dat het moeilijk is voldoende deskundige vrijwilligers te vinden die hun vrije tijd willen spenderen om de onderwerpen te localiseren. Meld u liever aan om ze te helpen. |
||||||||||||
Hulp gevraagd... en gekregen |
||||||||||||
Rond de eeuwwisseling maakte Herman Missët schetsen ter plaatse waarop het huisje met het zadeldak op staat. Hij dateerde de tekening 1904 maar toen was de situatie al heel anders. Hij zal de tekening toen gemaakt hebben aan de hand van zijn schetsen. Het graven van de Bilderdijkgracht begon bij het Van Lennepkanaal in 1878 maar stokte al vóór de Kwakerspoel. Toen de gracht volledig klaar was, gaf de kalender iets van 1904 aan; toen werden tenminste bouwplannen ontwikkeld voor bebouwing aan dat deel van de Bilderdijkkade. De Hugo de Grootgracht was eerder klaar maar ook die staat niet op de tekening hierboven. Van stenen kademuren was toen helemaal nog geen sprake. De tekening van Missët is dus ons ijkpunt voor de situatie bij het begin van de werkzaamheden. Op de onderstaande plattegrond van de buurt staan door de oude bebouwing van de Vinkenbuurt de huidige waterpartijen ingetekend. Beide huisjes die tot aan het water stonden zijn te herkennen (rood gemarkeerd) en ook het huisje met het zadeldak. De R.K. kerk De Liefde is precies in het hart van zowel Missëts tekening als op de plattegrond. |
||||||||||||
Arme medewerker van de Beeldbank. Hij deed een gooi in de goede richting (Amsterdam-Oudwest) terwijl de oplossing allang in de Beeldbank aanwezig was, getuige de foto links die Jacob van Eck in 1917 maakte van de Hugo de Grootkade, gezien richting stad. Op zijn foto zijn behalve de Stads schuitenmakers-werf het woonblok op de hoek van de Van Reigersbergenstraat en de politiepost Raampoort te zien. Die met 't torentje. |
||||||||||||
Na zorgvuldige analyse is dat niet aan de overkant van de Kostverlorenvaart maar op de punt van de in 1904 voltooide Bilderdijkgracht. Dat is dus het water in de voorgrond en niet de Kostverlorenvaart. De quizfoto is volgens de Beeldbank van 1909, het graafwerk werd rond 1904 afgerond. De bebouwing in de voorgrond betreft oude huisjes van de Vinkenbuurt die nog gesloopt zullen worden. De fotograaf stond op het schiereilandje tussen Kostverlorenvaart en Bilderdijkgracht. De Street View hiernaast probeerden wij van hetzelfde standpunt te maken. |
||||||||||||
Goede oplossingen kwamen om te beginnen van Pieter Klein zelf die, meteen na het voorstellen van het probleem, zelf op zoek ging naar het antwoord. Verder kwamen juiste oplossingen van Harry Snijder, Ria Scharn, Anje Belmon, Mike Man, Paul Graalman, |
||||||||||||
Sarphati en Amsterdam - Handelsschool |
||||||||||||
Koud was Sarphati weer teruggekeerd in Amsterdam of van de kansel in de Portugees Joodse synagoge werd de vacature voor een armenarts voorgelezen. De enige armenarts was zwaar overbelast maar werd in het vooruitzicht gesteld dat hij snel hulp zou krijgen van een jonge frisse arts die alleen nog even moest afstuderen. Het was een misrekening voor de parnassim geweest dat Sarphati meteen wilde promoveren en er dus nog een jaar Leiden aan vastplakte. De hele vacature was een schijnvertoning; het was min of meer uitgemaakte zaak dat Sarphati aan het begin van zijn loopbaan als armenarts zou optreden. Hij was niet zo goed of hij schreef een sollicitatiebrief…, hij was de enige en werd aangenomen. De geldelijke vergoeding was ƒ250,- per jaar en de omschrijving behelsde een halve dagtaak die, als de arts gewetensvol was, eigenlijk een hele dagtaak betekende. Daar kon niemand van leven; rond diezelfde tijd verdienden de werkmensen bij bijvoorbeeld Paul van Vlissingen tussen ƒ400 en ƒ500 per jaar, een voorman zelfs ƒ700,-. Sarphati kreeg de visites in het Portugees Joodse ziekenhuis in de Rapenburgerstraat toebedeeld en de helft van de toenmalige Jodenbuurt waar hij de zieken thuis moest bezoeken. Hij kweet zich voorbeeldig van zijn taak en kreeg veel lof. |
||||||||||||
Van het departement Leiden van de Maatschappij schakelde Sarphati in 1839 over op departement Amsterdam. Dat hield elke maand een bijeenkomst in het gebouw van ’t Nut van het Algemeen aan de Nieuwezijds Voorburgwal. Dat was wrang voor Sarphati; van de instellingen die zijn interesse hadden, weigerde ’t Nut Joden als lid, net als het genootschap Felix Meritis. Via de Maatschappij stapte hij alsnog het gebouw binnen en hij werd een trouw bezoeker. Ook de landelijke jaarvergaderingen in Haarlem woonde hij steeds bij. Hij genoot van de uitwisseling van ideeën en de presentatie van oplossingen van het jaar ervoor voorgelegde vraagstukken in de vorm van prijsvragen. Voor die tijd was dat niets bijzonders; ook op de universiteit werden de studenten al geprikkeld door prijsvragen. Sarphati, ambitieus als hij was, had twee verhandelingen bekroond zien worden met gouden medailles. Uit één daarvan, over het toen nieuwe element jodium, sproot een octrooi voort dat hij nog als student toegewezen kreeg. |
||||||||||||
Bij gebrek aan beeldmateriaal over Sarphatis'handelsschool hier maar een foto van de opvolger: de Openbare Handelsschool aan de Keizersgracht, het Huis met de Hoofden; Bij Koninklijk Besluit werd in januari 1842 in Delft een Akademie opgericht die zowel kwekelingen voor de nijverheid als voor de handel ging opleiden*). Dat was dus de handelsschool die de ondernemers in Amsterdam zich zo zeer wensten. Groot was de verontwaardiging dat niet Amsterdam, de handelsstad bij uitstek, deze eer te beurt viel. De Maatschappij benoemde direct een commissie die stads- en landsregering moest bewegen ook in Amsterdam een handelsschool op te richten. Sarphati werd lid van die commissie. Het klimaat in de Gemeenteraad was ongunstig voor dit soort optredens; B&W waren van mening dat dit soort initiatieven bij particulieren lagen. Als vanzelf ging de commissie over tot onderzoek naar de mogelijkheden een dergelijke opleiding op te zetten. De ondernemers waren enthousiast, nu de financiën nog. Het lukte allemaal pas toen burgemeester Huidekoper en wethouder Koenen**) het initiatief steunden. Het werd oktober 1846 voor de Inrichting voor Onderwijs in Koophandel en Nijverheid van de grond kwam en in één enkel lokaal in een gebouw in de Warmoesstraat met 40 leerlingen van start ging. Na enkele jaren verhuisde de school naar Nieuwe Doelenstraat 4, een pand dat later werd opgenomen in logement Rondeel. Directeur werd Jacob Alberda die tevens het gros van de lessen voor z'n rekening nam. Het was echter voor iedereen duidelijk dat dit de school van Sarphati was, die zelf lessen Chemie gaf. Zijn naam kleefde aan de onderneming en kort na zijn dood in 1866 stortte de opleiding dan ook weer in. Het duurde niet lang tot eindelijk de Gemeenteraad besloot een handelsschool op te zetten. Sarphati had de behoefte aan zo’n instelling duidelijk bewezen. Die school opende in 1869 zijn deuren in het Huis met de Hoofden aan de Keizersgracht. De Openbare Handelsschool (OHS) verhuisde in 1901 naar het Raamplein, naar een serieus en nieuw gebouwd schoolgebouw. Niemand ontkent dat Sarphati aan de wieg van deze opleiding stond. *) Nadat de richting 'handel' uit deze opleiding geschrapt was, ontwikkelde zich hieruit de Polytechnische School, de huidige TU Delft **) Wethouder Koenen was meer dan enthousiast over deze handelsschool. Hij werd ook benoemd in de commissie van toezicht en hield ter gelegenheid van de opening van de school in 1846 een gloedvolle rede die tevens als boekje werd uitgegeven dat antiquarisch nog steeds circuleert. Volgende week: Sarphati's onderneming waar een luchtje aan zat |
||||||||||||
Amsterdamse hofjes: het Karthuizerhofje |
||||||||||||
Het Karthuizerhofje of Huiszittenweduwenhofje door Jos Mol en Adrie de Koning Ligging, stichter en ouderdom |
||||||||||||
Bijzondere kenmerken |
||||||||||||
|
||||||||||||
Doelstellingen |
||||||||||||
Toegankelijkheid Alle foto's: Stadsarchief Amsterdam |
||||||||||||
Column: Eva Ment (1606-1652) |
||||||||||||
nze eigen Marten en Oopje en dan niet van Rembrandt maar van Jacob Waben. Niet eens een tijdgenoot maar een generatie ouder dan Rembrandt, geboren in Alkmaar met werkgebied Noord-Holland-Noord en West-Friesland. |
Eva zou, anders dan verwacht, alles verliezen wat met haar reisde: dochtertje, moeder, broer en echtgenoot. Coen overleed aan dysenterie tijdens een beleg van Batavia door Javaanse troepen. Tijdens datzelfde beleg, drie dagen voor overlijden van Coen, beviel zij van een tweede dochter. De plaatsvervanger van Coen drong bij haar aan om in Batavia te blijven maar Eva wilde niets liever dan weg, terug naar Amsterdam. |
|||||||||||
Deze week honderd jaar geleden |
||||||||||||
Dinsdag 13 augustus 1918 - Op het Centraal Station wordt een Duitse deserteur die naar Duitsland uitgeleverd zou worden op de vlucht doodgeschoten. Hij behoorde tot een groep van vijf en was op weg naar het perron waar de trein naar Emmerich op vertrekken stond. Plots nam één van de vijf de benen en werd na sommatie beschoten. De man stierf aan de schotwond in de borstkas. De reacties in de kranten zijn uiteenlopend. Dagblad De Tijd spreekt van een treurig incident maar dat de groep op eigen verzoek uitgeleverd werd omdat de behandeling in het opvangkamp in Bergen zo 'te wensen overliet'. Dagblad De Tribune spreekt schande over het feit dat uitleveringsverzoeken van Duitsland gehonoreerd worden terwijl men kan weten dat bij terugkomst de deserteurs geëxecuteerd worden. Bovendien geeft het geen pas deserteurs in Nederlandse gevangenschap zo slecht te behandelen, ja... zelfs mishandelen en folteren, zodat ze nog liever de consequenties in Duitsland onder ogen zien. Bij nader onderzoek blijkt dat deserteurs vaker vluchten als ze op transport worden gesteld. Deze had de pech een dienstklopper als begeleider te treffen. |
||||||||||||
Dinsdag 13 augustus 1918 - De fanfare haalt in Sloten de nieuwe verbinding met Amsterdam in: een paardentram. Terwijl in 1917 de laatste paardentram in Amsterdam (Sloterdijk) vervangen werd door een elektrische tram vierden ze in Sloten dat ze überhaupt een tram kregen naar Amsterdam. Deze paardentram verving een omnibusdienst die sinds 1901 in bedrijf was. In 1929 zou deze tram vervangen worden door bus G. |
||||||||||||
Dat de tramlijn naar Sloten in een behoefte voorzag blijkt wel uit de noodzaak dubbele wagens getrokken door twee paarden tegelijk in te zetten. Het eindpunt in Amsterdam was de Bosboomstraat, die na de annexatie in 1921 Andreas Schelfhoutstraat ging heten. Er was in Amsterdam al een Bosboom (Toussaint) straat. De Bosboomstraat van Sloten lag recht voor de brug over de Overtoomsesluis. |
||||||||||||
Oude afleveringen |
||||||||||||
Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2018. De keuze 2014 t/m 2017 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar. |
||||||||||||
2014 | 2015 | 2016 | 2017 | wk01 | wk02 | wk03 | wk04 | wk05 | wk06 | wk07 | wk08 | |
wk09 | wk10 | wk12 | wk13 | wk14 | wk15 | wk16 | wk17 | wk18 | wk19 | wk20 | wk21 | |
wk22 | wk23 | wk24 | wk25 | wk26 | wk27 | wk28 | wk29 | wk30 | wk31 | wk32 | wk33 | |
Aanmelden voor deze digitale uitgave - Afmelden voor deze digitale uitgave |