De fotograaf stond op de Torensluis en keek de Oude Leliestraat in. In de verte de huizen aan de even zijde van de Herengracht. De hoekhuizen zijn Singel 182 en 184.

Alweer zo'n situatie die totaal niet veranderd is, alleen de uitbaters in beide hoekpandjes wisselden regelmatig. Toch hadden de deelnemers problemen met het plaatsen van deze foto. Er kwam welgeteld één goede oplossing binnen.

Uw webmaster had geen moeite met de foto en voorzag daarom niet de moeilijkheidsgraad. Twee huizen naar rechts bracht hij zes jaren van zijn werkzame leven door. Stel u voor, met uitzicht over de Torensluis de Torensteeg in. Als leerling ook nog een tekentafel aan het raam. Het parkeren op de brug was toen al verboden wegens de slechte staat van de brug. De hele restauratie ervan kon nauwlettend in de gaten gehouden worden. Links van de Oude Leliestraat was toen een naaimachinewinkel en rechts een elektrawinkel.

Waar? Wat?

Uw oplossing via deze link.

Doe mee en verzamel zoveel mogelijk informatie en afbeeldingen die betrekking hebben op de quizfoto van deze week. Onze redactie bakt er weer een verhaaltje van.

Het nieuwe verenigingsgebouw (noem het niet 'kerk') van de Vrije Gemeente, Weteringschans 6-8. Architect ervan was Gerlof B. Salm en gebouwd werd het in 1879-'80.

De Vrije Gemeente is niet zozeer een afsplitsing van de Nederlands Hervormde kerk. Het is hoogstens zo dat de eerste voorgangers, de gebroeders Hugenholz, allebei uitgetreden NH-dominees waren. Dit was eerder een gevolg van de weerstand van orthodoxen tegen de 'modernisten', die van de eeuwenoude dogma's afwilden.

Vooral de jongste van de Hugenholz-broeders, Petrus Hermannus ofwel Herman, was de drijvende kracht achter de Vrije Gemeente. Daarvoor had hij als enfant-terrible vanaf de kansel al de opstanding van Jesus in twijfel getrokken en de sacramenten van doop en avondmaal bekritiseerd. Op een haartje na ontsnapten beide broers aan een tuchtprocedure door per 1 februari 1878 ontslag te vragen. Op 3 februari van datzelfde jaar hield hij de eerste bijeenkomst voor 800 toehoorders in sociëteit Concordia aan de Leidse barrière. Op 30 november 1877 hadden de broers Hugenholz al de Vereniging Vrije Gemeente opgericht.
Twee jaar later had de Vrije Gemeente zijn eigen onderkomen aan de Weteringschans. De grond daarvoor kon onverwacht gunstig gekocht worden. De strook grond van gevangenis tot Museumbrug was eigenlijk gereserveerd voor luxe villa's maar voor de eerste twee percelen tegen de gevangenis aan bestond geen enkele interesse. Ook de strikte bouwverordening (grote tuin rondom) voor die percelen gold niet voor de Vrije Gemeente. Zij konden dus de ruimte maximaal benutten. Het tweede perceel is tot vandaag onbebouwd gebleven.

In 1965 werd de laatste bijeenkomst van de Vrije Gemeente in het gebouw aan de Weteringschans gehouden. De nodige herstelwerkzaamheden konden niet meer door de gemeente gedragen worden. Het gebouw werd gedeeltelijk gebruikt voor tapijtopslag en voor de rest werden er af en toe ludieke manifestaties gehouden. Toen hotelmagnaat Bouwes uit Zandvoort zijn oog op de locatie liet vallen om er een hotel neer te zetten stelde de actiegroep ‘Bouw-es wat anders’ alles in het werk om het gebouw tot rijksmonument verklaard te krijgen, wat zowaar lukte. In 1968 werd het gebouw omgedoopt tot cultureel jongerencentrum Paradiso en werd in de loop der jaren een wereldberoemde poptempel.

Het uitgebreide artikel staat voor u klaar, als zesenveertigste aflevering van ons eigen jaarboek Fotoquiz 2015.

Klik deze link om alleen aflevering 46 te lezen. U kunt ook alle aflevering tot vandaag tegelijk inzien: klik hier (of de omslag links) voor het jaarboek zover als het gevorderd is (>28MB).

Aflevering 46 werd samengesteld uit materiaal van Kees Huijser, Carol de Vries, Roelof Weide, Anneke Huijser, Ron Huissen, Maaike de Graaf, Robert Raat en J.A.Groen jr.

Wat Waar?

Hoog bezoek in Amsterdam. De dame in het wit is koningin Wilhelmina. Als u de datum zou weten zou u ook uit kunnen vinden wat ze die dag bezocht heeft. Weet u het ook zonder die datum? En nog belangrijker..., wat bezocht ze hier?

De foto werd ingestuurd door Fons Baede.

Uw oplossing a.u.b. via deze link.

Oplossing vorige week:

Binnenplaats Kweekschool voor de Zeevaart IJgracht (na 1879: Prins Hendrikkade t.h.v. Rapenburg) met het (betonnen) oefenschip Kaatje.
In 1880 verhuisde de kweekschool naar de hoek met de Schippersgracht en kreeg toen een nieuw oefenschip: Kaatje II. De derde versie van het oefenschip, Kaatje III, bestaat nog en ligt nu bij de zeevaartschool in Enkhuizen.
In de verte zijn de achterkanten van de huizen in de Foeliedwarsstraat te zien.

De eerste met het juiste antwoord was Kees Huijser.

Op deze foto ziet u de IJgracht met de kweekschool en achter de muur het oefenschip. Rechts ziet u nog net een stukje van R.K.kerk De Pool. Deze hele gevelwand tot De Pool zou in 1878 verdwijnen voor de bouw van een nieuw schoolgebouw.

In 1880 werd de nieuwe school naar ontwerp van Willem en Jan Springer (vader en zoon) opgeleverd. De ruimte tot De Pool is gedegradeerd tot een gang met een poortje. Alle volgende versies van het oefenschip lagen achter de nieuwe school.

De fotograaf legde een mooie draaibrug vast. Over welk water en voor welke straat? De brug heeft een naam; weet u die?

Uw oplossing graag via deze link.

Heeft u zelf ook foto's van typisch Amsterdamse maar niet direct overduidelijke plekjes? Stuur ze gerust.

Oplossing vorige week:

De N.H. Elthetokerk uit 1929 van architect Cornelis Kruiswijk. Het officiele adres was Javaplantsoen 38. Links de Kramatweg en rechts de Insulindeweg. De kerk werd in 1992 gesloopt.

De eerste met de goede oplossing was Maarten Helle.

Niemand kon dit hoekje in de 'Joodse wijk' overtuigend plaatsen. Het is natuurlijk ook zo dat een laag hoekpandje met houten onderpui nooit de 19de eeuw gehaald zal hebben en er daarom geen vergelijkbare foto's van bestaan.
De beste gok kwam van Robert Raat die stelde dat dit, gezien de smalle en vooral lange straat de Uilenburgerstraat zou kunnen zijn. Het eind van het bouwblok tussen beide straten aan de Oostersekade vertoonde tot de sloop afgeschuinde hoeken.

Hieronder nog een puzzel. Herman Missët maakte deze aquarel zonder dat duidelijk is waar deze precies gemaakt werd. Spaart u zich de moeite om de meer dan 500 tekeningen en aquarellen in de Beeldbank door te zoeken, daar is deze niet te vinden. Hebt u toch een idee waar dit zou kunnen zijn? Als u het kunt onderbouwen is dat helemaal mooi. Laat het weten via deze link

Nog begin 19de eeuw stonden buiten het Leidsche Bosch lakenramen van de wolwevers. Die werden allengs vervangen door buitenhuizen (Boschlust) of hofsteden (Zorgvliet, Harmonica) en het 'Park Tivoli'. Tivoli was een zomer-theater dat tussen het Zandpad en het Schelppad lag. Het Schelppad heet nu Tesselschadestraat en het Zandpad bestaat als naam nog maar alle bebouwing erlangs is verdwenen. Dan was er nog een pad ter plaatse van de Vondelstraat: het Leyendorperpad.

In 1867 begon de diaconie van de Nederduits Hervormde Gemeente grond te kopen tussen het Zandpad en de Vondelstraat, die toen juist gerooid was. In 1869 beschikte men over de grond van Tivoli, Boschlust, Zorgvliet en Harmonica. Dat was veel meer dan men nodig had voor de bouw van een meisjesweeshuis (naast het jongensweeshuis van de diaconie aan de Amstel nr.1) en een nieuwe kerk. De overbodige grond werd weer verkocht, wat meer opleverde dan de totale grond gekost had. In 1879 begon de bouw van zowel weeshuis als kerk. Het weeshuis werd eind 1882 geopend en de kerk werd in 1884 ingewijd. In het weeshuis werden het recordaantal van 265 wezen opgenomen. Dat aantal liep voortdurend terug tot in 1903 het weeshuis aan de Amstel gesloten werd en de jongens naar de Tesselschadestraat verhuisden. In 1918 werd het weeshuis opgeheven en kocht de stad Amsterdam het gebouw om er een noodziekenhuis van te maken dat in 1920 betrokken werd. In 1935 werd het ziekenhuis al weer opgeheven en na drie jaar (1938) werd het gebouw als administratiekantoor van de zojuist gefuseerde gas- en elektriciteitsbedrijven (GEB) in gebruik genomen.

Tussen kerk en weeshuis kwam een straat op de plek van het vm. Schelppad die de naam Tesselschadestraat kreeg. Die straat liep achter de kerk om met een bocht naar de Vondelstraat. Met de eveneens bochtig verlopende Roemer Visscherstraat leverde zij een tamelijk organisch aandoend stratenpatroon op. Heel anders dan de Vondelstraat in elk geval.

In 1884 werden de bouwplannen ingediend voor een blok woningen, dat rechts van de kerk op de foto links te zien is. Het had drie woonlagen en een zolder.

Dat blokje woningen werd in 1911 verhoogd met een verdieping en voorzien van een nieuwe voorgevel. Op de benedenverdieping kwam Duwaer & Naessens Pianohandel, later opgevolgd door Hupfelds Piano- en Muziekhandel. Midden 1930-er jaren kwam het pand in bezit van het Duitse wasmiddelenconcern Henkel en werd het bekend als het 'Persilhuis'.
Kerk en Persilhuis werden in 1972 gesloopt voor de bouw van het Marriothotel.

Hupfelds grote trots was de concertzaal voor 200 personen.

In 1985 werd het GEB-gebouw gesloopt en begonnen zich een aantal jonge architecten warm te lopen om de ruimte via een prijsvraag in te vullen. Winnaar werd de jonge Rem Koolhaas, die daarmee iemand als Cees Dam voorbij streefde. Het zou een multifunctioneel gebouw worden met winkels, kantoren en appartementen plus een grote ondergrondse garage. De bouw werd in datzelfde jaar 1985 aanbesteed en de oplevering was in 1991.

Nikkelen Nelis is een verzinsel van Wim Sonneveld of zijn tekstschrijver, maar de figuur bestond echt onder de naam Koperen Ko. Die figuur is niet uniek. In meer delen van het land en ook in het Duitsland kwamen soortgelijke straatmuzikanten voor. Of deze foto echt in Amsterdam gemaakt is zullen we niet zo gauw weten; het kan ook de Rotterdamse variant zijn die model stond voor Sonnevelds creatie.

Weet u nog het verhaal vorig jaar over de orgelfamilies Warnies en Möhlmann? Ook de man links, George Bijvoet, hier bij zijn pianola, was het hoofd van een familie van straatmuzikanten.

Lees meer hierover.

Vrijdag 19 november 1915 - Vandaag wordt een tentoonstelling van antiek- en zilveren speelgoed geopend in het Stedelijk Museum. De tentoonstelling blijft open tot 24 november. Bijzondere afdeling op de tentoonstelling is die met poppen, die gemaakt zijn en ter beschikking werden gesteld voor de verkoop, door verpleegsters en leerling-verpleegsters van de Boerhavekliniek. De opbrengst gaat naar de Amsterdamsche Vereeniging voor Zuigelingenzorg. De tentoonstelling zal in de grote benedenzaal zijn waar elektrisch licht is geinstalleerd, zodat de uitstalling ook een paar avonden opengesteld kan worden. De woensdag- en zaterdagmiddag zijn min of meer gereserveerd voor de schooljeugd.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2015. De keuze '2014' leidt naar aflevering 1 van 2014, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Veel van de historische afbeeldingen van Amsterdam komen uit de collectie van het Stadsarchief Amsterdam

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave