Week 11 - 2024, de week van de webmaster

Het gevecht om de Magerebrug

In de 20-er jaren van de vorige eeuw vond Publieke Werken het welletjes geweest met dat houten noodbruggetje tussen de Kerkstraten. Dat moest vervangen worden door een degelijke stenen brug waar het moderne verkeer over kon rijden. Dan waren we ook van die houtrot af, die elke 35-40 jaar reparaties noodzakelijk maakte. PW beet in het stof, gelukkig voor de liefhebber van het typisch Amsterdamse vergezicht.

Amsterdamse gezegden

Wie geeft me jatmous?

Over jatmous of jatmoos wordt veel onzin verteld. Jatten heeft niets met stelen te maken, maar zijn handen (in 't Jiddisch). Het gaat hier om geld dat een (markt)koopman ontvangt en dan nog een heel speciaal soort. Het is zijn eerste verkoop van die handelsdag en op de betaling daarvoor dient hij te spugen, opdat het voor veel omzet zal zorgen.

.
Het boekje links is tamelijk makkelijk in het antiquariaat te vinden.

 

Mokums dialect

Waar ligt of lag de Brede Jodenstraat? En waar reed de Berlijn-Expres? Luister naar de Podcast, klik de startpijl hierboven.

voor nog meer items


Canon van Amsterdam

Deel vijf van onze miniserie over het preciseren en/of verbeteren van het gestelde in de Canon van Amsterdam (2008).
Vandaag venster twaalf over de grachtengordel. Masterplan of niet? De eeuwige discussie waarbij moderne planologen die ervoor doorgeleerd hebben hun 17e-eeuwse collega's maar amateurs vinden. Inderdaad ontstaat de gordel niet op de tekentafel maar door leren van fouten en door ad hoc beslissingen.
Er is veel over gepubliceerd, ook door ons. Begin maar het onderstaande PDF's.

U kunt de afbeelding weer klikken voor de maximale resolutie in de Beeldbank maar wel zonder standpunt en blikveld

Hulp gevraagd, de oplossing
Kikkie stond aan de rand van het Surinameplein. Ten westen daarvan begonnen de weilanden. Ten noorden en zuiden van het plein verrees destijds langzaamaan woningbouw van de West-Indische- en Hoofddorppleinbuurt. Helemaal woest en ledig was het dus niet meer. Op de foto zien we de woningrij langs de noordkant van het Surinameplein. Aan het eind sloeg je rechts af: Postjeskade. Op de foto zie je een fietser met een melkbus o.i.d. aan zijn stuur. Een boer op weg naar de Slotervaart, vermoed ik. Die brede vaart en de vele waterwegen in de Sloter Binnen en Middelveldsche Polder gaven toegang tot de vele boerderijen die voedsel voor de stad produceerden. Jos Mol vond nog een datumloze foto van zijn kar, in onbruik, bij de Schinkelhavenstraat. Kees Leseman opperde dat Kikkie hier wellicht stond omdat hij hier geen vergunning nodig had.

Hulp kwam van Arjen Lobach, Ria Scharn, Kees Leseman, Mike Man, Peter Waagen, Robert Raat,


U kunt de afbeelding weer klikken voor de maximale resolutie in de Beeldbank

Hulp gevraagd, de nieuwe
Wederom een foto van ‘straatfotograaf’ Rombouts, die al in de 19e eeuw met een snelle Kodak-camera het straatleven vastlegde. De arrestant ziet er niet uit als een zwerver of anderszins verlopen figuur. Hij kijkt wat olijk naar de camera, naar de fotograaf. De rechter agent kijkt ook wat geamuseerd, misschien niet helemaal overtuigd van hun ‘vangst’. De linker agent kijkt streng voor zich uit. Het lijkt mij een geval van openbare dronkenschap; een misdrijf waarvoor je in de cel kon belanden. Destijds werd er  geklaagd over de makkelijke verkoop van sterke drank en daarmee de vele dronken mensen op straat. Dragen de agenten handschoenen? Kinderen én volwassenen kijken belangstellend toe. Een arrestatie was ongetwijfeld niet bijzonder, maar een fotograaf met een kleine camera was dat nog wél.

Weet u waar dit is?
laat u het ons weten

Maandag 10 maart 1924 - Vlak voor het hoofdbureau van politie, zijde Oudezijds Voorburgwal, rijdt een ATAX het water in. Twee chauffeurs weten zich te redden door op het dak te klimmen, maar de passagier slaat met het hoofd tegen de voorruit en verliest waarschijnlijk het bewustzijn, in elk geval verdrinkt hij door het ongeval. Beide chauffeurs zijn over hun toeren en later blijkt waarom. De tweede man was een leerling chauffeur die kort voor zijn rijproef stond maar zeker nog niet met gasten mocht rijden. Toch zat hij aan het stuur, raakte een hardstenen voetstuk van een hek waardoor het stuur hem uit de handen werd geslagen. Voor hij kon remmen lag de auto in het water en klommen de chauffeurs op het dak van de wagen, terwijl die in de modder van de gracht wegzakte. Het drama had erger kunnen uitpakken; de reis begon met de dochter en de zoon van de inzittende, de heer P.H.Fruyt, directeur van het Nederlandsche Veem. Zijn kinderen werden een voor een in de stad afgezet en Fruyt was ook bijna op zijn bestemming OZ Voorburgwal 177.
Dit ongeval voor de deur van de politie was aanleiding om de door de brandweer overgenomen kraanwagen van Gerrit Sinck te vervangen door een motorkraanwagen. In 1927 werden de elektrische ATAX-en vervangen door gesloten auto's met benzinemotoren.

Woensdag 12 maart 1924 - Botsing tussen twee tramwagens van de ESM, de Haarlemse tram, voor de Wiegbrug. Alhoewel de foto uit die tijd is, gaat het hier om een ander probleem met de Wiegbrug. Die moest het in de eerste decennia stellen zonder bovenleiding. De techniek was nog niet zo ver gevorderd dat daarin bij een beweegbare brug kon worden voorzien. De brug moest derhalve met een vaartje worden genomen. Als de tram bleef steken moest hij door de volgende tram over de brug heen worden geduwd.

 

fotoquiz week 10-2024 - oplossingen

1. Snelste...

De oplettende deelnemer stelde vast dat wij de fotograaf van de zoekopdracht van week 04 opdracht hadden gegeven de Nieuwezijds over te steken om een foto precies de andere kant op te maken. Want hier zijn we..., op de Nieuwezijds Voorburgwal en kijken de Nieuwezijds Kolk in.

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Mike Man, Ria Scharn, Anthony Kolder, Marike Muller, Jos Mol, Harry Snijder, Otto Meyer, Adrie de Koning, Arjen Lobach, Kees Dalmeijer, Hans van Efferen, Han Mannaert, Peter Waagen, Robert Raat,

U kunt de afbeelding weer klikken voor de maximale resolutie in de Beeldbank

2. Ra-ra

Het was deze foto die omschreven werd. Op de Rozengracht was dit complex in gebruik bij likeurstoker Lucas Bols. Het wel en wee van Bols is redelijk bekend maar wij hebben de recentste ontwikkelingen opgevraagd en verwerkt in onderstaand overzichtje.

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Ria Scharn, Anthony Kolder, Mike Man, Jos Mol, Otto Meyer, Kees Dalmeijer, Hans van Efferen, Marike Muller, Adrie de Koning,


U kunt de afbeelding weer klikken voor de maximale resolutie in de Beeldbank

3. Zoektocht

Als we het originele renaissancistische pandje hadden laten zien, of de gerestaureerde versie, beide met de karakteristieke trapgevel, ja dan...
De linkerfoto is van het pand dat Jacob Olie nog gezien heeft. Toen was dit hoekpand nog betrokken bij het Kaarseladeveer op de Herenmarkt. Het adres van het huis is Herenmarkt 26.

Goede oplossingen kwamen van Mike Man, Kees Huyser, Anneke Huijser, Anthony Kolder, Arjen Lobach, Ria Scharn, Jos Mol, Kees Dalmeijer, Marike Muller, Hans van Efferen, Peter Waagen, Robert Raat,

fotoquiz week 11-2024 - nieuwe opgaven

1. Snelste...

De snelste met het goede antwoord op de opgave van vorige week was Anneke Huijser. Hierbij haar nieuwe opgave.

1. Waar is dit?

2. Ra-ra...


"Zo'n rijtje grachtenpandjes, waarvan er sommige nog pakzolders hebben. Die vindt je vooral aan de secundaire grachten. Er zijn op de begane grond dan ook voornamelijk bedrijfjes en winkels gevestigd; ik zie iets met aardewerk en een parfumerie. In het middelste pand is een kantoor van de Duinwater Maatschappij gevestigd. Die maatschappij bestond van 1851 tot 1896, dan weet u vast in welke periode ik deze foto maakte. In het pand ernaast geeft een groot heraldisch wapen met "je maintiendrai" en de Nederlandse leeuwen boven de deur aan dat hier een aanleveradres is van te verzenden goederen."

3. Zoektocht...

Een rij grachtenpanden waar een verhaal achter schuilt.

1. Wat is het adres van het hoge pand in het midden van de foto?

Het huis rechts daarvan heeft aan dichtgebouwde gang, onder de pijl. Wij publiceerden daar in het verleden over.

2. Wat bevond zich tot 1921 achter de deur in de voormalige gang?