Datering van een foto van het Haarlemmerplein e/o

Deze foto kreeg ik door een deelnemer aan de fotoquiz toegestuurd met de vraag: 'Welk jaar?' Als u de foto op volle resolutie wilt zien kunt u hem downloaden via deze link.

Dat leverde een interessante zoektocht op met tot slot een strakke datering. Volgt u me even...?

Wat direct opviel was dat de Eilandskerk nog op het Bickerseiland stond. Daar weten we een paar jaartallen van, zoals gesloopt in 1950, buiten gebruik gesteld in 1939 en toren gesloopt in 1919. Als we inzoomen op de kerk staat er schijnbaar nog iets op het dak. Een toren? Bij nader inzien is het een beschadiging van het negatief. De toren was ook veel groter. De foto is dus van ná 1919.

Dan komen nog de Mirakelbrug en de Willemsbrug prominent in beeld. Alleen..., dit zijn nog de oude dubbele basculebruggen van 1877 en niet die van Piet Kramer. Ook het brugwachtershuisje van Kramer is duidelijk afwezig en dat stond er zo'n beetje als eerste. In 1926-'27 was Kramer aan het ontwerpen en eind '27 werd begonnen met de werkzaamheden. Foto's van die werkzaamheden uit 1928 laten al flinke vorderingen zien en ook het brugwachtershuisje is dan al klaar. De foto is dus van vóór 1928.

De beste aanwijzingen bleken in de spoorbrug te schuilen. Er staat een enkele stalen ophaalbrug op de foto. De verdubbeling van het spoor naar Haarlem/Zaandam is dus aanstaande. In 1919 werd de Openbare School nr.122 (Planciusstraat 22) ontruimd om afgebroken te worden voor aanleg van het tweede spoor. Daarna is ook de Schiemanstraat gerooid en werd het blokje woonhuizen voor personeel van de HIJSM gebouwd (spoorbrugwachters). Dat alles is op de foto al afgerond. Het viaduct voor het tweede spoor lijkt ook al gereed, alleen stelde ons dat aanvankelijk voor een raadsel. Het tweede viaduct werd ten noorden (op de foto boven) gebouwd en op deze foto lijken de werkzaamheden ten zuiden van het in gebruik zijnde spoor plaats te vinden. De oplossing was simpel; op deze foto was het nieuwe spoor al gereed en in gebruik genomen. Aan het oude viaduct werden voorzieningen getroffen en er werd een tweede spoorbrug gebouwd. Die werkzaamheden zijn op de foto duidelijk te zien. De oude landhoofden zijn afgebroken en er wordt gewerkt aan nieuwe. Er zou een exacte kopie van de ophaalbrug naast gelegd worden. Het tweede spoor werd in 1923 in gebruik genomen. Gezien de vordering van de werkzaamheden zitten we ergens halverwege die bouwtijd. Zoiets als 1921?

In de tijd waar we nu aanbeland zijn reed via het Nassauplein lijn 18 naar Sloterdijk met EMW Unions zonder bijwagen. Op de foto van de Willemsbrug hierboven is die tram te zien. Op de website over de geschiedenis van de Amsterdamse tramlijnen lezen we: 'Tot twee keer toe moest lijn 18 zich een tijdelijke opheffing laten welgevallen. Tussen 18 december 1918 en 16 maart 1919 reed lijn 18 niet als gevolg van de “Spaanse griep” die ons land teisterde. Op 22 januari 1922 was het opnieuw raak; lijn 18 zou tot 28 september 1922 niet meer rijden.'

We kunnen de foto dus veilig dateren tussen eind 1920 en 22 januari 1922. Zullen we er dan toch maar 1921 van maken?

Bezoek ook de website over de topografische geschiedenis van Amsterdam.