De ontmanteling van de vesting Amsterdam
Afbraak poorten dl.1
Waar in andere vestingsteden de poorten als eerste werden afgebroken, bleven die in Amsterdam voorlopig staan. De brug erachter over de Singelgracht was minstens zo'n bottleneck en we zien dan ook dat als een poort gesloopt werd er meteen een bredere brug achter verscheen.
Als eerste was in 1837 de Haarlemmerpoort aan de beurt want die was dermate bouwvallig dat de brokstukken
op het wegdek vielen. De poort was in 1615 de eerste en enige in de Derde Uitleg, afgezien van de manpoortjes die we in de vorige aflevering zagen.
Afwijkend van het patroon werd de Haarlemmerpoort vervangen door een andere poort, de Willemspoort. De stedelijke accijnzen waren nog niet afgeschaft en er stond een groot ijzeren hek in de doorgang.
Verder de afbraak in 1841-'42 van het stuk muur waarin het Weteringpoortje opgenomen was. De brug erachter was een waterkering die na sloop even een dam bleef, die later opgeruimd werd toen de waterkering verhuisde naar de Leidsebrug. In 1855-'57 werd de Weesperpoort vervroegd afgebroken om het station Rhijnspoor te ontsluiten.
Het merkwaardigste meyn bekent
Aantekeningen uit het dagboek van Jacob Bicker Raye in de periode 1732-1772.
Deze week over medici, chirurgijns en apothekers.
U kunt de afbeelding weer klikken voor het origineel in de Beeldbank
Foto: Nationaal Archief
Hulp gevraagd, de oplossing
Het is een opmerkelijke plek: een straat afgesloten met een hek. Dat leidde al snel naar de Tollensstraat, het officiële adres van de grote tramwerkplaats en enkele dienstwoningen. Kees en Adrie stuurden advertenties van de Gemeentelijke Vischvoorziening met alle adressen en een overzicht van het aanbod van meestal goedkopere vissoorten, zoals schelvis, makreel, poon en schol. Israël Querido schreef in 1924 er een mooi stukje over: “En dan die Gemeentelijke Vischverkoop, die ze allemaal knauwde en nekte. Ze moesten de tralies uit het gebouw breken! Geen wonder dat zij niet koortsvrij waren, zijn kameraden. Doch tegen die koosjere bende kon niémand concurreeren. En dan zijn eigen campagne tegen de valsch-wegers-vischventers op de Lindengracht... Bah!... eigen volk bedonderen!...”
Goede oplossingen kwamen van Peter Waagen, Simon Claessen, Mike Man, Kees Huyser, Otto Meyer, Marike Muller, Adrie de Koning
Adrie stuurde een afbeelding uit het boek Amsterdam Markstad.
Hulp gevraagd, de nieuwe
Een tunneltje onder het spoor zie je niet veel in Amsterdam. Spoorkruisingen waren veelal gelijkvloers, al waren er wel loopbruggen voor voetgangers. De spoorwegovergangen leverden steeds meer problemen op door het toenemende verkeer. Door het vele treinverkeer waren ze vaak gesloten en ongetwijfeld probeerden voetgangers en fietsers er doorheen te glippen. De spoorweg richting westen was al verhoogd aangelegd, maar de viersporige spoorlijn van CS – Muiderpoort met stop- en sneltreinen, goederentreinen, rangeerdelen voor o.a. Entrepotdok en Rietlanden vormde een obstakel. Begrijpelijk dat de hele spoorbaan werd verhoogd en station Muiderpoort opnieuw gebouwd werd. Maar goed: waar is dit tunneltje voor fietsers- en motorrijders?
De Amsterdamse haven stroomt vol met buitenlandse oorlogsschepen. Op zondag 12 juli 1925 arriveren de torpedobootjagers Bruce en Preston die aanmeren aan de De Ruyterkade (bovenste foto). Op woensdag 15 juli voegen zich daarbij drie Italiaanse oorlogsschepen (verkenners) Leone, Tigre en Pantere (onderste foto). Het is allemaal klein grut maar de Italiaanse gezant markies Maestri Molinari maakt er een feestje van op het gezantschap in de Sophialaan, met uitnodigingen voor Nederlandse marineautoriteiten.
1. Snelste...
De afbraak van de Lange Houtstraat is in volle gang. We kijken hier in de richting van de Zwanenburgwal. De complete bebouwing van Vlooienburg moet er aan geloven, want hier zal het complex stadhuis-muziektheater (nu: Nationale Opera & Ballet) verrijzen met het adres Amstel 1-3.
Eerste melding: 09:08 uur
Goede en complete oplossingen kwamen van Marike Muller, Ria Scharn, Kees Huyser, Anthony Kolder, Arjen Lobach, Hans Smit, Adrie de Koning, Peter Waagen, Jos Mol, Anneke Huijser, Hans van Efferen, Robert Raat,
2. Ra-ra
Deze dames draaien van de Oudezijds Achterburgwal de Oude Manhuispoort in. De fotograaf van dit sfeerplaatje was natuurlijk Bernard Eilers.
Eerste melding: 09:44 uur
Goede oplossingen kwamen van Ria Scharn, Marike Muller, Mike Man, Jos Mol, Adrie de Koning,
Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Adrie de Koning, Arjen Lobach, Anneke Huijser, Ria Scharn, Anthony Kolder, Peter Waagen, Marike Muller, Kees Leseman, Jos Mol, Kees Dalmeijer, Mike Man, Otto Meyer, Hans van Efferen, Robert Raat,
1. Eerste...
De eerste met het juiste antwoord op de foto van vorige week was Marike Muller. Hij schoot zelf deze foto (binnen de Singelgracht!). Het gebouw heeft twee ingangen en daarom twee adressen. Zij heeft daar de volgende vragen bij:
- Wat is of zijn de adressen van dit pand? (één is al genoeg)
- Van welk complex maakte dit gebouw oorspronkelijk deel uit?
- Wat is de huidige bestemming?
2. Ra-ra...
"Daar hebben we er weer een, zo'n stereofoto. We zien een dubbele houten ophaalbrug die vervangen is door een enkele stalen. De brug kreeg in een ver verleden een bijzondere naam. We zien in de verte een overheidsgebouw waar tegenwoordig een museum in gehuisvest is. Ook vandaag liggen hier steeds wel een of meer schepen afgemeerd maar op de stereofoto is dat een driemast-klipper. Het meest vertrouwd en nog steeds aanwezig is het gebouw helemaal rechts, net geopend toen deze foto gemaakt werd. Ook nu weer staan er van deze situatie veel foto's in de Beeldbank. Het gaat ons om die met de klipper."
3. Zoektocht...
Ook al is dit een oude foto, veel van de huizen staan er nog net zo. De eerste vijf huizen van rechts in elk geval wel. Ons intrigeert het pand rechts vooraan met de twee buitenlampen. Helaas is dat pand 'opgestrakt' wat het einde betekende van de fraaie ingangspartij. Maar toch...
- Wat is het adres van dat pand?
- Welke naam staat vandaag op de luifel van dat pand? (Google Maps bij nodig)
- Wat is de naam van de brug?
Nog even een waarschuwing: een tweede foto van ditzelfde punt maar van een andere fotograaf staat ook in de Beeldbank met een gedeeltelijk foutieve beschrijving. Houdt u zich vast aan het derde huis van vijf vensters breed. Dat staat er vandaag nog ongeschonden bij.
Honderd jaar geschiedenis van onze hoofdstad herbeleven. Aan de hand van prachtige montages ziet u hoe de stad tussen 1898 en 2000 enorm veranderde maar soms ook juist opvallend hetzelfde bleef. Dit keer de 50-er jaren.