Mokumsche poppenhuizen
Tegenwoordig zijn poppenhuizen vooral geschikt als speelgoed. Maar,…. in de Gouden Eeuw was een poppenhuis bestemd voor volwassen vrouwen. Echter, niet álle volwassen vrouwen konden een poppenhuis betalen; poppenhuizen waren erg duur en konden daarom alleen door rijke mannen gekocht worden voor hun vrouw. Vanwege hun kostbaarheid waren poppenhuizen dan ook niet om mee te spelen; het was om naar te kijken én het was een statussymbool. Het stond ook symbool voor je huishouden. Poppenhuizen zijn een schat aan informatie voor ons; grappig,..: de interieurs van de diverse poppenhuizen geven ons een idee over hoe een ‘herenhuis’ eruit zag in de Gouden Eeuw.
Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Arjen Lobach, Maaike de Graaf, Marike Muller, Otto Meyer, Kees Dalmeijer, Kees Leseman, Mike Man, Jos Mol, Peter Waagen en Robert Raat.
Joodse gezegden
Deze gezegden haalden de top-50 niet:
sjoemelen, misjpoge, versjteren, nebbisj, snaaien, schorremorrie, sappelen, de mist ingaan, nakketikker, kinnesinne, sof, ratsmodee, heibel, kloffie, lawaai, sjofel, afgepeigerd zijn, linkmiegel, iets in de ‘smiezen’ hebben, pulsen (woord dat tijdens de Tweede Wereldoorlog werd gebruikt als de nazi’s na een razzia Joodse huizen leeghaalden, wat gebeurde door verhuizer Abraham Puls), tofelemonen, habbekrats, gezwans, vernachelen, alterwetsj, et cetera.
Bent u nu nieuwsgierig naar die top-50?
U kunt de afbeelding weer klikken voor het origineel in de Beeldbank
Hulp gevraagd, de oplossing
Hoewel het beeld van deze plek al jaren geleden totaal veranderd is, kwamen de inzenders toch snel met de goede locatie: Weesperstraat, brug over de Nieuwe Prinsengracht. Het hoekpand met de gevelreclame van G. Olie vormde een houvast. Mike en Jos vonden een foto uit dezelfde tijd in dit blad: aflevering 46 in 2016! Marike oppert dat de man fournituren (naaigerei) verkoopt en ziet o.a. een kaartje met knopen en mogelijk ook ritsen op zijn kar liggen. Ik vind dat heel aannemelijk, mogelijk is dat jongetje een hulpje van hem.
Hulp kwam van Arjen Lobach, Mike Man, Ria Scharn, Robert Raat, Jos Mol, Hans van Efferen, Marike Muller, Peter Waagen, Anthony Kolder,
Hulp gevraagd, de nieuwe
Nog steeds sneeuw, zegt deze foto van maart 1962. Late sneeuwval is niet ongebruikelijk in maart, meestal dooit het dan snel weg. Prentbriefkaartenfotografen zijn dol op sneeuwtaferelen, dus die gaan meteen op pad. Persfotografen trekken er ook op uit, op zoek naar fraaie plaatjes van ontwricht verkeer, ingesneeuwde auto’s even buiten de stad, sneeuwschuivende jongetjes, sleetje rijden in de straat, de witte wereld in het Vondelpark en … de grachten. Die zijn eigenlijk in élk seizoen fotogeniek. Het minst in de zomer als de bomen veel panden aan het zicht onttrekken, het meest in een sneeuwrijke winter.
Op woensdag 25 februari opent een consultatiebureau voor Joodse zielszieken, ondergebracht in de Spinozakliniek. Naast een gesticht, een sanatorium en een paedagogium vindt de vereniging Centraal Israelitisch Krankzinnigengesticht dat dit consultatiebureau kan bijdragen aan het bevorderen dat zieken niet langer ver weg opgesloten hoeven worden als ze ook binnen de maatschappij hun plek kunnen behouden. Het bureau wordt voorlopig bemand door één arts en één verpleegster.
Op zondag 28 februari 1925 wordt in het 50-jarig bestaan van de Toneelschool gevierd. Gelijktijdig wordt op initiatief van het Nederlandsch Tooneelverbond het Toneelmuseum opgericht, dankzij een gemeentelijke subsidie van ƒ2000. De basis van de collectie is die van verzameling Hartkamp die voorlopig in het bedrijf van een der bestuursleden wordt ondergebracht . De collectie groeit langzaam maar nog langzamer vordert het zoeken naar een plek waar die bewaard kan worden, laat staan tentoongesteld. Het museum ontvangt, naast attributen, ook schenkingen van toneelspelers met als eerste die uit de erfenis van Lion van Lier. Velen zullen volgen, w.o. Esther de Boer van Rijk. Het is allemaal niet genoeg om een eigen onderkomen te bekostigen. De collectie zwerft van de Toneelschool naar een kelder van het Stedelijk Museum en door naar een zolder van de Militiezaal. Exposities worden bijvoorbeeld georganiseerd in het trappenhuis en foyer van de Stadsschouwburg, in museum Fodor en de Amstelbrouwerij. In 1934 meent wethouder Boissevain dat het tijd wordt voor een eigen onderkomen maar het gaat door recessie en oorlog duren tot 1957 eer Herengracht 168 (foto) aangekocht kan worden. Dat moet eerst gerestaureerd worden zodat de opening van het museum pas in 1960 plaatsvindt.
In 2011 draaide het Ministerie van Cultuur de subsidiekraan dicht en sloot het museum - intussen Theater Instituut Nederland (TIN) - de deuren. De collectie is nu ondergebracht in het Allard Piersonmuseum van de UvA, afdeling Bijzondere Collecties.
1. Snelste...
Foto's van deze hoek zijn zeldzaam. U heeft 'm jaren geleden al eens gezien toen we de ontwikkeling van gebouwen op de 4 hoeken van het Koningsplein lieten zien. Het hoekhuis had volgens de buurtkaart II, sectie F het adres Singel 476 maar er is ongelooflijk gehaspeld met de huisnummering van dit en het tegenoverliggende pand. We hebben er daarom niet al te pietluttig over gedaan. De brug in de voorgrond is op de foto alleen te herkennen door de brugleuning, maar het wegdek werd door paarden- en elektrische tram groter en groter, zodat het nu nauwelijks als brug gezien wordt. Het is brug #2, de Heiligewegssluis. Die naam is ontleend aan de naam Heiligewegsburgwal toen het Koningsplein nog water was (tekening). De vraag naar de 'zijstraat' durfden we te stellen na het afsnijden van de linkerkant van de foto om het herkennen van het Koningsplein te bemoeilijken. Omdat we in het verlengde de Leidsestraat inkijken is dat ook goed gerekend. Arme deelnemers die naar nog andere 'straten' op de foto zochten. Er zijn hoogstens wat nauwe gangen.
Dan nog dit..., de hele hoek heeft plaatsgemaakt voor kledingmagazijn Nieuw Engeland.
Eerste melding: 09:18 uur
Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Mike Man, Ria Scharn, Arjen Lobach, Gert Bil, Jos Mol, Robert Raat, Hans van Efferen, Peter Waagen,
2. Ra-ra
Door omstandigheden heeft Anneke Huijser niet alleen de Snelste-rubriek gevuld maar ook beide andere opgaven bedacht en de vraagstelling bepaald. Wij waren benieuwd of de beschrijving van het Amstelveld niet te moeilijk zou zijn. Viel mee.
Eerste melding: 09:34 uur
Goede oplossingen kwamen van Mike Man, Arjen Lobach, Ria Scharn, Robert Raat, Jos Mol, Hans van Efferen, Marike Muller,
3. Zoektocht
Zodra je details uit een gevel isoleert gaat het vervreemdend werken. Zonder de beide torens die dit fragment flankeren is hierin niet onmiddellijk het hoofdpostkantoor op de Nieuwezijds Voorburgwal 182 te herkennen. Architect Cornelis H. Peters ontwierp voor de Posterijen dit gebouw dat in 1895-1899 gebouwd werd. Een hint kon de nog net zichtbare torenspits met de kenmerkende opengewerkte ui-vorm zijn, waar Peters zoveel commentaar van vakgenoten op kreeg. Zoals de onderste foto laat zien heeft shoppingcenter Magna Plaza het in 1988 leeggehaalde postkantoor overgenomen. Sinds 1974 is dit rijksmonument #5989.
Eerste melding: 09:18 uur
Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Adrie de Koning, Kees Huyser, Mike Man, Anthony Kolder, Ria Scharn, Robert Raat, Jos Mol, Kees Leseman, Hans van Efferen, Peter Waagen, Marike Muller,
1. Eerste...
De snelste met het goede antwoord vorige week was Kees Huyser. Hij stuurde deze foto van een regenachtige Amsterdamse straat. De nadruk ligt op het middelste pand, bepaald afwijkend van de overige bebouwing. Kees heeft de clou, de tekst op de tekstband, geblurd. Het stichtingsjaar 1802 krijgt u van hem cadeau.
- Wat is het adres van het middelste pand?
- Welke tekst stond op het onleesbaar gemaakte gevelvlak?
2. Ra-ra...
"Ach..., hier en daar staan de huizen er nog wel, maar links is zo'n beetje alles vervangen door enorme gebouwen. Op deze foto stroomt er nog water maar dat heeft z'n langste tijd gehad. Het water zal vervangen worden door auto's..., geparkeerde auto's. De foto is gemaakt door een groot kunstenaar. Hij keek naar het zuiden, richting zijn kunstenaars-sociëteit."
3. Zoektocht...
Even diep nadenken over wat hier te zien is en dan zien de vragen te beantwoorden. We beginnen met een moeilijke, want de meningen zijn verdeeld. Boven de cafédeur staat op de originele foto een huisnummer. zoek het op en laat dat u leiden. Het pand heeft een nieuwe voorgevel gekregen, dus het beeld van de foto bestaat niet meer.
- Wat is het adres van het hoekhuis?
- Welke gracht loopt voorlangs?
- Welke gracht is onder de brug door te zien?