Sociale woningbouw 1852-1940
Wij nemen u mee langs alle initiatieven van particulieren en filantropen die de woonomstandigheden van de arbeiders proberen te verbeteren. In 1902 wordt de Woningwet van kracht waarin de regering zich distantieert van de opdracht om te bouwen. Via een moeizame weg via de gemeenten moeten door diezelfde overheid goedgekeurde woningbouwverenigingen opgericht worden die met subsidies van de overheid woningen gaan bouwen. In het verzuilde Nederland schieten de wb-verenigingen als paddenstoelen uit de grond, voor elke denkrichting minstens één. In Amsterdam grijpt het door sociaal-democraten gedomineerde stadsbestuur in door via bouwplannen voorwaarden te stellen aan grootte, plaats, hoogte, duurte, soort, enz. van de bebouwing. Alle goede bedoelingen ten spijt lukt het ook zo niet om voor de allerarmsten betaalbare nieuwbouwhuizen te realiseren. Dan wordt in 1915 de Gemeentelijke Woningdienst opgericht en verschijnen duizenden gemeentewoningen. Door de mondiale crisis in de 30-er jaren wordt alles weer bijgesteld; de woningwet wordt enkele keren herschreven.
B.U.K. Plantenvet
B.U.K. plantenvet, de ra-ra van vorige week heeft de tongen losgemaakt. De reclame op de schutting rond het Damplantsoen in aanleg blijkt voor 'n product van de Nederlandsche Plantenboter Fabriek (NPF). Die maakte' uit kopra margarine (Klappa) en een braadvet (BUK). Ze hadden van BUK ook een kosjere versie, die onder rabbinaal toezicht geproduceerd werd: Diklah. Die naam kwam eerder in deze kolommen voorbij.
De oplossing van week 34-35 komt volgende week.
Hulp gevraagd, de nieuwe. U kunt nog insturen!
Heeft ook de scharensliep onvoldoende werk in de crisistijd? De foto is van 1934. Of was hij gewoon moe van een dag lopen met die grote, ongetwijfeld zware kar. Al die slijpmachines uit die jaren hebben enorme vliegwielen. Dat jaagwiel werd door de man zelf aangedreven; in de zomer vast zwaar werk. Zijn pet ligt op de kar. Hij had die toch als een soort kussentje kunnen gebruiken? Zijdelingse vraag: wat is het merk van die prachtauto rechts?
Weet u waar dit is?
laat u het ons weten
Meer over de scharensliep...
Donderdag 28 augustus 1924 wordt het totaal vernieuwde Rembrandtplein voor het verkeer opengesteld. Al eerder waren flinke happen uit het voormalige plantsoen geofferd aan het verkeer, maar nu is er niet meer dan een miezerig grasveldje overgebleven. Reden tot feest is er toch omdat Rembrandt een nieuwe sokkel heeft gekregen en die met een kranslegging officieel ingewijd wordt (zie filmpje hieronder).
1. Snelste...
De tuin en het koetshuis van Museum van Loon hebben geen geheimen voor onze deelnemers. We zijn op Keizersgracht 672, het Museum van Loon. Beide huizen werden in opdracht van Jeremias van Raey gebouwd naar ontwerp van architect Adriaan Dortsman. Hij had daarvoor vier stadserven in de Vierde Uitleg ter beschikking, met de corresponderende erven in de Kerkstraat. Enkelen onder u verwarden de opdrachtgever Jeremias van Raey en eerste bewoner Ferdinand Bol bij de vraag naar de opdrachtgever. Bol huurde 672 tot zijn dood in 1680.
Er is ongelofelijk veel te vertellen over deze huizen. Hieronder een link naar een omstandig verhaal over de successieve eigenaren en bewoners door Isa van Eeghen.
Wij vertelden u een hele tijd geleden dat het 'paarse' glas in het huis een onbedoeld bijeffect was van de toevoeging van mangaan aan de glasmassa om helderder vensterglas te krijgen. Door jarenlange inwerking van UV-licht verkleurde het glas. Dat is overigens van binnenuit nauwelijks waarneembaar.
Goede oplossingen kwamen van Marike Muller, Kees Huyser, Anneke Huijser, Anthony Kolder, Ria Scharn, Arjen Lobach, Kees Dalmeijer, Otto Meyer, Jos Mol, Mike Man, Evelyn Raat, Hans van Efferen, Adrie de Koning, Luc Sunter, Peter Waagen, Han Mannaert, Kees Leseman, Harry Snijder,
Considerabel rijk
Isa van Eeghen schreef een omvangrijke geschiedenis van de beide dubbelhuizen, zeg maar gerust stadspaleizen, op Keizersgracht 672-674. De teneur is dat je 'considerabel rijk' moest zijn om niet alleen zo'n huis te kunnen bouwen of kopen, maar ook te kunnen bewonen en onderhouden. Het verhaal is een aaneenschakeling van faillissementen, onder curatele stellingen, opgeborgen worden in het Verbeterhuis, van mensen lijdend aan hoogmoedswaanzin of het 'piggelmee-syndroom'. De enkelingen die daar wel ongestoord woonden leveren het saaie deel van het verhaal. Eén ervan was Jhr. Hendrik van Loon die het als starterswoning voor zijn zoon kocht. De kleinzoon van die tak heeft het huis in 1964 bestemd om museum te worden. De restauratie duurde van 1964 tot 1973.
U kunt de afbeelding weer klikken voor de maximale resolutie in de BeeldbankGoede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Anthony Kolder, Ria Scharn, Marike Muller, Kees Dalmeijer, Jos Mol, Otto Meyer, Mike Man, Anneke Huijser, Peter Waagen, Robert Raat, Harry Snijder,
3. Zoektocht
De zoektocht moest vorige week leiden naar het huis Keizersgracht 133, Het Wapen van Benscop. Op de tekening van Springer stond bovenaan de aantekening "5e huis van het huis met de hoofden" (nr.123). Dat kon natuurlijk niet blijven staan. Toch was de zoektocht niet onmogelijk, gezien de vier vensterassen wat inderdaad bij renaissancegevels niet zo vaak voorkomt. Zodra er ruimte genoeg is - méér dan drie - probeerde een architect het aantal oneven te houden. En een renaissancegevel is het! En wel, in navolging van Hendrick de Keyser, in Amsterdamse renaissance, die iets minder gedetailleerd is dan de Hollandse. In de Beeldbank zijn bar weinig foto's van het pand, onder andere nevenstaande in onttakelde vorm, zonder klauwstukken en top. Daar komt de tekening van Springer goed van pas, want de afbeeldingen in het Grachtenboek zijn niet altijd betrouwbaar. De keuze bij de restauratie van Keizersgracht 133 voor een classicistische timpaan is 'spannend'. Lag die soms nog ergens in het gemeentelijk depot?
Onderste foto: © Erwin Meijers
Een kijkje achter de voordeur...
Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Kees Dalmeijer, Anneke Huijser, Ria Scharn, Marike Muller, Otto Meyer, Mike Man, Jos Mol, Peter Waagen, Kees Leseman,
1. Snelste...
De snelste met het goede antwoord op de foto van vorige week was Marike Muller. De nieuwe opgave komt dan ook van haar. De foto maakte ze zelf en is dus niet in de Beeldbank te vinden. De vragen zijn:
- Welk water is dit?
- Wat is het adres van de halsgevel, precies in het midden van de foto?
- Het 5e huis rechts daarvan is de zijgevel van een huis dat aan een zijstraat staat. Welke zijstraat?
2. Ra-ra...
"Een mensenmenigte. Er staan mensen ter weerszijden van een straat, te kijken naar een optocht die klaarblijkelijk net voorbij is. Achter de optocht lopen nu jongens en mannen de richting uit waar de mensen op het pleintje in de achtergrond naar staan te kijken. Links van het pleintje is een verhoging die ook volgepakt is met mensen. Die verhoging is een overblijfsel uit de tijd dat hier een groot gebouw stond."
