de Amstelsluizen in de waterbeheersing van het 17e-eeuwse Amsterdam

Wie weet waarvoor de Amstelsluizen dienden? Makkelijke vraag maar moeilijk te beantwoorden. Het is maar over welk tijdsbestek gesproken wordt, want de functie van het sluiscomplex wijzigde ongeveer per jaar en elke keer moest men vaststellen dat het doel niet helemaal gehaald werd. Uiteindelijk bleef de functie bij het nachtelijk spuien van de grachten over en ook dat is al jaren niet meer nodig. Vandaar dat de deuren nu altijd open staan. Waarom zijn de sluizen er dan nog? Tja..., nu is het complex een rijksmonument en dat sloop je niet.

Langs de houten huizen van Amsterdam

Zin in een bijzondere website over de stad? Zin in een bijzondere wandeling met luister- of videogids? Neem eens een kijkje via onderstaande link en schrijf u in voor de nieuwsbrief.

Postzegels... eerste emissies

In 1840 verscheen in Engeland, of liever alleen in Londen, de eerste postzegel, de Penny Black. In 1852 volgde Nederland want daarvoor was eerst een wetswijziging nodig: de Postwet 1850. De zegels kenden nog geen vertanding, een perforatie die het afscheuren vereenvoudigde. Nee..., daar kwam tot 1863 de schaar aan te pas, tot groot verdriet van latere verzamelaars.

U kunt de afbeelding weer klikken voor de maximale resolutie in de Beeldbank

Hulp kwam van Arjen Lobach, Kees Huyser, Anthony Kolder, Ria Scharn, Otto Meyer, Mike Man, Robert Raat, Jos Mol, Anneke Huijser, Adrie de Koning, Hans van Efferen, Peter Waagen.

Hulp gevraagd, de oplossing
Jo van der Meij ontwierp niet alleen het Scheepvaarthuis maar ook de ronde transformatorzuil alias de peperbus. In 1911 verscheen de eerste zuil waarbinnen de netspanning van 3000 Volt werd omgezet naar 220 Volt. Op het fundament na was het een stalen constructie. Pas later werd de zuil gebruikt voor reclames, aankondigingen, verkiezingsposters, enz. – al dan niet legaal. In de oorlog gebruikte de Duitse bezetter de zuilen om proclamaties en andere bekendmakingen in het openbaar te publiceren. Roestvorming deed de gemeente besluiten om de stalen zuilen te vervangen door betonnen gebouwtjes. Hoeveel exemplaren er ooit in de stad stonden is mij niet bekend. Nu schijnen er nog zo’n zestig te zijn die verhuurd worden voor affiches die soms zo groot als de zuil zelf zijn. Intussen heeft de peperbus de status van Rijksmonument. De datering is niet zo’n probleem: de posters met aankondigingen helpen daarbij. De foto van de Singel bij de Raamsteeg zal ergens in oktober 1978 genomen zijn.

U kunt de afbeelding weer klikken voor de maximale resolutie in de Beeldbank

Hulp gevraagd, de nieuwe
Amsterdam heeft vele kilometers grachten, kanalen, vaarten en weteringen. Logisch dat daar nog wel eens wat inrijdt of -glijdt. Ooit waren dat paarden die op hol geslagen, soms met wagen en al, in een gracht belandde. Voor deze ongelukken ontwierp de ondernemer Sinck een speciale kraan die bekend werd als de ‘paardenhijsmachine van Sinck’. Zelfs een tram reed vroeger enkele keren het water in. Reizigers van lijn 4 zullen wellicht met enige vrees die befaamde bocht vanuit de Bakkersstraat gemaakt hebben. In 1950 reed hier inderdaad een tramstel rechtdoor, de Amstel in. Na de oorlog groeide het aantal auto’s sterk en daarmee ook de kans dat een voertuig te water raakte. Dronken chauffeurs, vergeten dat-ie nog in zijn achteruit stond, gewoon doorgeschoten of – waar gebeurd – je nieuwsgierige, vijfjarige zoontje in de auto achterlaten die ‘m van de handrem haalde. Ergens in 1958 belandde deze Kever in een onbekend water. Sincks hijsmachine kwam er niet meer aan te pas. Het ongeval haalde de krant niet, dan waren er waarschijnlijk geen slachtoffers te betreuren.

Weet u waar dit is?
Via deze link laat u het ons weten

In het Concertgebouw speelt op zondag 1 juni 1924 het Concertgebouworkest de 3e symfonie (Aan mijn Vaderland) van Bernhard Zweers tijdens de huldiging van deze componist. Het muziekstuk was al in 1890, dankzij Willem Mengelberg, vast op het repertoire gekomen. Eind 1924 zou de componist overlijden.

Aan mijn vaderland

Tijdens de raadszitting van 5 juni 1924 besluiten B&W en Raad de in aanbouw zijnde Gemeentewoningen in Tuindorp Nieuwendam (1000) en Betondorp (400; alleen de betonbouw) van douche of badkuip te voorzien. In Nieuwendam bleef de teller steken op 690, wat voor die jaren alsnog revolutionair was.

Betondorp

1. Snelste...

Deze foto toont de Zanddwarsstraat met een miniem deel van de Zuiderkerkstoren op de hoek van de Zandstraat. Het verhaal gaat dat katholiek Amsterdam rond 1600 kapitalen bij elkaar bracht en de percelen rond de protestantse Zuiderkerk opkocht om die zoveel mogelijk aan het zicht te onttrekken. Dat was ze aardig gelukt toen de kerk in 1604 in gebruik genomen werd.

U kunt de afbeelding weer klikken voor de maximale resolutie in de Beeldbank

2. Ra-ra

Het was duidelijk dat de Nederlanders nog een appeltje te schillen hadden met die gehate Engelsen. De Boerenoorlog in Zuid-Afrika werd hier op de voet gevolgd en ondersteund waar mogelijk. Op uitnodiging van de gemeente Amsterdam kwamen de drie belangrijkste generaals Botha, De Wet en Dela Rey op hun rondreis door Europa - om geld in te zamelen voor de armlastige Boerenrepubliek - in 1902 speciaal naar Amsterdam gereisd. Ze kwamen eerst aan in Den Haag, want de koninklijke familie was ook groot fan van de Boeren. Op de foto zijn ze door de Utrechtsestraat op weg naar het Paleis voor Volksvlijt waar ze door diverse actiecomités nog eens extra werden geëerd.

Delpher

3. Zoektocht

Dat we hier naar het laatste deel van de Herengracht kijken, daar waren de deelnemers eensgezind in. Dat het hekwerk in de voorgrond rond een sluiskolk staat, was minder bekend. De deuren zijn er al eeuwen uit, maar de kolk is nog steeds zichtbaar. Het hoe-en-waarom van deze sluis hebben we deze week uitgewerkt tot een PDF. Die gaat over de achtergronden van de Amstelsluizen en die in de hoofdgrachten t.p.v. de Utrechtsestraat.
De tweede foto is een luchtopname (KLM Aerophoto/SAA) van de brug en de ABN-AMRO in aanbouw.
Robert Raat memoreerde nog de vondst van de fundamenten van de kapel van het Regulierenklooster bij de aanleg van eenzelfde sluis in de Keizersgracht.

Amstelsluizen

1. Snelste...

De snelste met het juiste antwoord op de vraag van vorige week was Mike Man. De nieuwe opgave komt dan ook van hem. De vraag is:

1. Welke gracht is dit?

Foto geplaatst met toestemming van de erven. De naam van de fotograaf komt volgende week.

mijn oplossing

2. Ra-ra...

"Wat een nieuwe voorgevel niet vermag! Midden op de achtergrond twee panden die een gezamenlijke nieuwe voorgevel kregen en opeens een classicistisch ideaalbeeld uitstraalden. De brug in de voorgrond is zo mogelijk nog interessanter. In de doorvaart van de eveneens classicistische brug is een beweegbaar brugdeel aangebracht met twee klappen. Het is geen basculebrug met contragewichten maar klappen die via tandraderen bewogen worden. Het kwart cirkelsegment van het tandwiel dat daarbij nodig is staat duidelijk op de foto. De bediening vergt nogal wat kracht in een tijd zonder elektromotoren. Daarom zijn de klappen betrekkelijk klein. Deze nieuwe soort bruggen verving menige houten ophaalbrug die zoveel onderhoud vergde. Dit was vroeger ook zo'n ophaalbrug."

mijn oplossing

3. Zoektocht...

Weer en detail uit een bekende foto. Natuurlijk willen wij meer weten dan waar dit is.

1. Aan welke straat etc. staan deze huizen?

2. Wij zien een opvallende overeenkomst tussen de ramen in de halsgevel en die in de lijstgevel. Hoe komt dit?

3. Er is een 17e-eeuwse ontwerptekening van deze panden in de Beeldbank. Stuurt u ons de link daar naartoe of het bestandsnummer?

mijn oplossing