Fotoquiz Amsterdam - Theo Bakker's Domein

Hieronder staan drie historische foto's of prenten van topografische situaties in Amsterdam en u raadt om welke gebouw, straat, plein, gracht, enz. het gaat. Hieronder staat ook een link, waarmee u de oplossing kunt doorsturen. De foto's of prenten komen uit de rijke collectie van het Stadsarchief Amsterdam. De keuze ligt in principe binnen de Singelgracht of ik ben van mening dat een beetje Amsterdammer de situatie moet herkennen. Als de afbeelding van buiten de Singelgracht is zal dat uitdrukkelijk vermeld worden.

Hieronder drie historische foto's voor week 49. Eén punt per goed antwoord in de competitie die t/m week 51 duurt. Stuur uw oplossing vóór volgende week vrijdag via deze link.

1.

Ook deze week is er een thema. Ik verraad dat thema echter niet, omdat het de oplossing meteen zou verklappen. Toch zal direct blijken dat het belangrijk is het thema te ontdekken aan de hand van de twee eerste opgaven. Alleen dan maakt u kans op de te verdienen bonuspunten.

2.

Om de bonuspunten te verdienen beantwoord u onderstaande vraag. Die is nogal vaag en daarom mag u zoveel verschillende oplossingen insturen als u wilt, zolang uw gedachtengang maar onderbouwd is.

3.

Dit is een intussen bekende plaat, die al een aantal malen langs kwam in deze rubriek. Er zitten hierin een tweetal zaken verborgen die met het thema van deze week te maken hebben en aan u de taak om mij te melden welke dat zouden kunnen zijn. Voor de locatie op zich heb ik de gebruikelijke punt over maar voor het ontdekken van wat ik wil horen heb ik 5 bonuspunten over. Dat is mijn laatste poging om verschil in de score te maken en zo doen de zes hoogstgeplaatsten allemaal mee.

De oplossing van vorige week

1.

De cracks waren een beetje verontwaardigd, deze week. Dit was te makkelijk, met al die tramrails voor de deur en de naam Spoorzicht die niet onleesbaar was gemaakt. Nu was het snel duidelijk dat dit de Prins Hendrikkade hoek Martelaarsgracht was. De steeg die links op de kade uitkomt is de Ramskooi. Van een andere hoek gefotografeerd speelde dit punt al eerder een rol, maar deze foto van de kant van de Martelaarsgracht is minder bekend.

In 1913 besloot een aantal rederijen om voor gezamenlijke rekening het Scheepvaarthuis te bouwen. De Koninklijke Hollandsche Lloyd op zijn beurt besloot daar niet in deel te nemen en een eigen pand te bouwen. Op deze hoek kochten zij een aantal panden en bouwden dit kantoorgebouw. Daarbij werd de Ramskooi een doodlopende steeg omdat het kantoor voorlangs gebouwd werd. Ik heb nog altijd de (ijdele?) hoop dat dit vandaag niet meer mogelijk geweest zou zijn, maar in 1920 gebeurde het wel. Wrang is dat de KHL zich door slechte resultaten in 1922 genoodzaakt zag het pand weer af te stoten.

2.

Singel ter hoogte van de Geelvincksteeg. Links van de steeg huisnummer 530, op deze foto nog pakhuis De Geelvinck. Dat werd in 1877 afgebroken om plaats te maken voor sociëteitsgebouw De Geelvinck. Dat heeft recent ook al weer plaats moeten maken voor een hotel. De gevelwand was toch al verknoeid door de bouw van de Spaarbank voor de Stad Amsterdam, naast het Carlton. Rotterdamse toestanden (Piggelmeesyndroom) aan 't Singel.
Hier onder het gebouw De Geelvinck in 1903. De politiebegeleiding voor de bakkerskar heeft te maken met het oproer tijdens de Werkstaking dat jaar. Lees meer daarover in het Stadsarchief. In De Geelvinck houdt op dat moment heel toepasselijk de Amsterdamsche Werkmansbond kantoor.

Ria Scharn was mèt mij verontwaardigd over het onbenul van bestuurders die vergunning geven voor zo'n gebouw in de grachtengordel, ook al is het 'dan maar' het Singel. Ze stuurde deze recente foto van "het bakbeest".

3.

Damrak 30-28 op 12 maart 1904. Drie huizen werden afgebroken om plaats te maken voor het kantoorgebouw van verzekeringsmaatschappij De Utrecht. Rechts - bijna buiten beeld - de Karnemelksteeg.

De nieuwbouw (1904-1906) omvatte twee panden ter weerszijden van de Karnemelksteeg. Links het kantoorpand van architect J.F.Staal en rechts het magazijn van architect A.J.Kropholler.
Van J.F.Staal, de vader van Arthur Staal, is bekend dat hij eerst op studiereis naar de Verenigde Staten ging om het fenomeen 'wolkenkrabber' te bestuderen. Aan het Damrak bleef dat effect nog gematigd, maar het hielp hem later bij het ontwerpen van de eerste echte wolkenkrabber in Amsterdam, die aan het Victorieplein.

Lees meer over het project op:
http://zoeken.nai.nl/CIS/project/15851

Nieuwe rubriek: Waar is of was...?

Gebouw New York

Om vast te wennen aan de nieuwe opzet van volgend jaar hier een eerste voorzet. Ik stel deze keer geen beeldvraag (deze foto is om uw aandacht te trekken) maar een tekstuele. Namelijk..., waar staat/stond gebouw New York? Dezelfde regels: binnen de Singelgracht. Ik krijg van u een korte verklaring of verhaaltje en eventueel een tekening/foto.
Ik maak van alle bijdragen een sluitend verhaaltje dat samen met de afbeelding van het betreffende object volgende week geplaatst wordt.

Verzamelde Historische Filmbeelden

Nog een bron van historische beelden van Amsterdam. Bekijk via deze link het 'channel' van deze organisatie.
Klik de afbeelding links voor de jongste bijdrage over de aanleg van de IJtunnel. Verplichte kost bij mijn recente PDF over de verkeersdoorbraak Weesperstraat.

Carol vaart weer...

Carol voer door de Prinsengracht en toen hij deze foto maakte was hij net de kruising met de Leidsegracht voorbij. Op de achtergrond het voormalige Nieuwe Aalmoezeniersweeshuis, respectievelijk voormalig Paleis van Justitie: Prinsengracht 436.
De sluis waar ik over schreef was de Schermschoolsluis, waarvan alleen de westelijke kade bewaard is gebleven. Lees meer over deze sluis op pagina's 32 en 45 van Sluizen.pdf.

De snelste met het juiste antwoord was Robert Raat.

Bouwplaats

Deze keer een foto van een bouwput, die u niet in de Beeldbank zult aantreffen. Alhoewel..., een gelijkende foto van dezelfde bouwput staat er wel. Uw antwoord via deze link.

Photomuseum.nl

Ook Photomuseum.nl vraagt bezoekers wel eens om raad. Zo gaat men er bij bovenstaande foto van uit dat deze situatie in Amsterdam te zoeken is/was, maar waar? Weet u het? Mail mij of direct aan Photomuseum.nl

Metamorfose

Een zeldzame foto van de Utrechtsepoort uit 1858. Hier onder een Street View van ongeveer hetzelfde standpunt.
Kort na het maken van deze foto zou de poort afgebroken worden, want aan de overzijde van de Singelgracht was het aan Dr. Sarphati gegund de eerste nieuwbouwwijk buiten de Singelgracht te doen verrijzen. Het moest een prachtwijk worden, geheel in stijl met het Paleis van Volksvlijt, het Westeinde en Oosteinde en het Amstelhotel. Sarphati bleek wel een begenadigd 'ziener' te zijn, maar geen zakenman. Hij gaf de uitvoering ten einde raad in handen van een projectontwikkelaar en die stampte De Pijp uit de grond. Als u naar het verschil in kwaliteit van de Eerste Jacob van Campenstraat en pak weg de Rustenburgerstraat kijkt weet u waar Sarphati gebleven was en waar de Nederlandsche Bouwmaatschappij het overnam.
Ook het Westeinde liep Sarphati uit de hand en in plaats van een rij luxe stadvilla's met riante voortuinen werd het een rij aaneengebouwde herenhuizen. De rooilijn schoof richting straat op en de overblijvende strook voortuin werd al snel door de Gemeente opgeëist om meer ruimte te maken voor het snelverkeer.

Deze week honderd jaar geleden

6 december 1914 - Nederlands eerste cabaretier Eduard Jacobs (1868-1914, de minstreel van de mesthoop) overlijdt op 46-jarige leeftijd.

Jacobs was diamantbewerker, maar kwam uit een familie van Joodse musici. Op 22-jarige leeftijd vertrok hij naar Parijs, waar hij zijn brood verdiende als pianist. Daar kwam hij in aanraking met vaudeville en cabaret Français, onder andere in de Moulin Rouge. Na zijn terugkeer in Amsterdam in 1894 probeert hij ook hier zijn brood te verdienen als artiest in de zogenaamde "tingel-tangels", gelegenheden die de betiteling theater net niet verdienden.

De geboorte van het cabaret - op 19 augustus 1895 - was een Amsterdamse aangelegenheid.
Van augustus 1895 tot 1903 trad Jacobs op in de nachtclub "Het Wapen van Habsburg" (de Habs) in de Quellijnstraat 64 (waar nu een buurthuis staat). Hij had enig succes met zijn imitatie van de Franse zanger Aristide Bruant, van wie hij de (vertaalde) chansons zelf staande aan de piano begeleidde. Cabaret was toen in Nederland nog onbekend; onbekend was het inspelen op de actualiteit, onbekend was de satire en de spot. Bekend is zijn "Brief van het laatste Amsterdamse Trampaard" en zijn lied over de Chinese "Limonadehoertjes" op de Zeedijk en omstreken. De teksten waren voor die tijd behoorlijk scherp en Jacobs werd er redelijk bekend mee, alhoewel hij snel door Koos Speenhof en Pisuisse overvleugeld werd. Naast Koos Speenhof was hij een der eerste cabaretiers die een grammofoonplaat mocht maken.

Veel liedjes bewerkte Jacobs naar de Franse originelen of hij liet ze schrijven door mensen als Sam Trip, een pseudoniem van Martin Liket.
Studenten maakten een belangrijk deel uit van Jacobs' publiek. Alex de Haas vertelde in zijn boek 'De Minstreel van de Mesthoop' dat Jacobs zijn liedjes "de zaal inslingerde".

'Jacobs was niet de man van 't fluwelen geluid of van 't gratie-volle gebaar. Hij was een eerlijk zanger van wat er in 't leven - o, niet uw leven, meneer Eerzaam, die daar langs de geschorene gazons en de geharkte perkjes van uw existentie-tuintje spanzeert! - te koop is. De zanger ruw en rauw, recht en slecht, maar met de trilling van zuiver sentiment onderin zijn stem en de reinen klank van eerlijke kunstdrift onderin z'n hart.'
-uit de Volkskrant in 1995 ter gelegenheid van 100 jaar cabaret in Nederland.

• De overheden waren niet zo gecharmeerd van zijn 'cabaret'. Op tournee door Nederlands Indië mocht hij alleen met een aangepast populair repertoire. Tijdens zo'n tour in 1913-'14 werd hij ziek en daarvan herstelde hij niet meer volledig. Hij stierf op 6 december 1914.
  In het Jordaancabaret leefde het repertoire van Eduard Jacobs nog voort. Bekende vertolkers of volgers waren Mimi Kok, Tante Leen en Willy en Willeke Alberti, maar ook Jaap van de Merwe en gezelschappen als Lurelei en Don Quishocking waren schatplichtig.
  Enkele van zijn liedjes:
  * Brief van oude Stientje uit het Besjeshuis
  * Brief van Kokadorus aan de Burgemeester van Amsterdam
  * Brief van het laatste Amsterdamsche trampaard
  * Die goeie oude moeder
  * Een Minimumlijder
  * Liefde alleen
  * Limonadehoertjes
  * Op de Ruysdaelkade
  * Het Luxepaard en het Werkpaard (de Ruin en de Merrie)
  * Tararaboemdié
  * Weet ge moeder wat ik droomde
  * Adèle, Adèle, 'k heb zo'n buste nog nooit gezien

  U kunt naar een van zijn liedjes (Zedelijkheidswetten Abraham Kuijper -1911) luisteren op YouTube.

Wim Ibo presenteerde in 1968 een serie over de beginjaren van het cabaret in Nederland: Namen die je nooit vergeet. Eén deel gaat over Eduard Jacobs en dat mag u niet missen. Klik hier (of de afbeelding) om te kijken en te luisteren.
Als u deze aflevering start worden u vanzelf de andere delen (1.Pisuisse, 2.Koos Speenhof en 4.Louis Davids) aangeboden.

Oude afleveringen

Weeknummers die dit jaar nog moeten verschijnen betreffen opgaven van vorig jaar.
Het heeft geen zin oplossingen van oude quizvragen in te sturen. De uitslagen zijn immers al gepubliceerd.