Fotoquiz Amsterdam - Theo Bakker's Domein

Hieronder staan drie historische foto's of prenten van topografische situaties in Amsterdam en u raadt om welke gebouw, straat, plein, gracht, enz. het gaat. Hieronder staat ook een link, waarmee u de oplossing kunt doorsturen. De foto's of prenten komen uit de rijke collectie van het Stadsarchief Amsterdam. De keuze ligt in principe binnen de Singelgracht of ik ben van mening dat een beetje Amsterdammer de situatie moet herkennen. Als de afbeelding van buiten de Singelgracht is zal dat uitdrukkelijk vermeld worden.

Hieronder drie historische foto's voor week 35. Eén punt per goed antwoord in de competitie die tot week 51 duurt. Stuur uw oplossing vóór volgende week vrijdag via deze link.

1.

2.

3.

Een markante gevel die er vandaag nog precies zo uitziet. Het adres op de vrachtauto is helaas onleesbaar (gemaakt).

De oplossing van vorige week

1.

Keizersgracht 299-311 - bestandsnr: 010186002729
Lantaarnplaatje AE36 uit de serie '40 jaar Amsterdam. De ziel der stad' - Op de achtergrond de Nieuwe Kerk, het Koninklijk Paleis en de Oude Kerk.

Waar kan je nu aan een der grachten zo hoog staan dat je in dergelijk vogelperspectief op de huizen neerziet? Westertoren? Een of andere kerk? Het dwarsstraatje aan de overkant staat haaks op de gracht. Een van de "negen straatjes" misschien? Wat te denken van het observatieplatform op het dak van Felix Meritis? Keizersgracht dus, met aan de overkant de nummers rond de 300, 299-311 om precies te zijn. Het straatje is dan de Wolvenstraat. Van de huizen aan de Keizersgracht is alleen het half zichtbare pand 311 helemaal rechts gespaard gebleven. De rest is verdwenen voor nieuwbouw. De eerste drie huizen rechts van de Wolvenstraat zijn nu een groot kantoorpand 305-309.

2.

Grimburgwal - 010003007322
noord-zijde. gezien naar Nes. Tussen de twee bomen de ingang van het "Gebed zonder end".

Deze foto was geen probleem voor de deelnemers.

3.

Krom Boomssloot en omgeving - 010009015900
Luchtfoto in noordwestelijke richting.Van linksmidden diagonaal naar boven de Sint Antoniesbreestraat. Haaks daarop linksboven de Nieuwe Hoogstraat met in het verlengde de Snoekjessteeg en de Snoekjesbrug (brug 289) over de Snoekjesgracht. Afbuigend naar rechts vanaf de Snoekjesgracht de Krom Boomssloot met daarover brug 290 tussen de Dijkstraat (boven) en de Korte Dijkstraat (onder) en brug 293 tussen de Keizersstraat (boven) en de Korte Keizersstraat (onder). Tussen de Dijkstraat en de Keizersstraat de Kleersloot. Onder de Oudeschans.

Ned. Instituut voor Beeld en Geluid

Speciale rit met een paardentram in 1934. Die wordt u hier verkocht als dé laatste rit, maar dat is dan niet de laatste rit van een geregelde dienst, want die stopten al in 1917.

Klik de afbeelding om af te spelen.

Kijk nog even naar een serieuze pagina over de paardentram op 'Het Geheugen van de Amsterdamse Tram'.

Wenckebach

100 Stadsgezichten Oud-Amsterdam door L.W.R.Wenckebach met begeleidende teksten van J.F.Gebhard Jr.

De overkant van de Oude Schans,waar deze pakhuizen staan, heeft niet altijd zoo geheeten. Tot ver in de 17e eeuw, en misschien nog wel later, noemde men dit Uilenburg, van welk eiland het den westelijken buitenrand vormt. De naam "Oude Schans" werd in dien tijd alleen gegeven aan de westzijde, die daarop ook historisch recht had.
In de eerste helft der 16e eeuw, toen de Geldersche Hertog Karel van Egmond herhaaldelijk aanvallen op Holland deed, en men hier te Amsterdam beducht was voor een aanval op de buiten de toenmalige bemuring liggende Lastage, verkreeg de Stads-regeering van den Graaf (den lateren keizer Karel V) verlof tot het maken van eene "groote begravinge van derselver ter zijdenweert van den limiten van Gelre, daer zij diversche tornen ende blockhuijsen in slaen sullen". Van die torens en blokhuizen is later, toen in het eind der 16e eeuw dit gedeelte binnen de stad getrokken werd, slechts één toren overgebleven, de Montelbaenstoren, die er nog staat.
In den tijd, toen deze Schans nog werkelijk een verdedigingswerk was, heette de kade daarlangs "de Kade van Montelbaen". Na de vergrooting, toen de werkelijke schans alleen nog maar in de herinnering van ouderen tijdgenooten voortleefde, ging men die kade aanduiden als "Oude Schans", en nog een eeuw later werd die naam allengs ook toegepast op de overzijde.
Zeer oude Amsterdammers, wier herinneringen opgaan tot 1833 of eenige jaren later, weten dat destijds de Oude Schans een tijdlang in opspraak is geweest door eene spookhistorie, welke later bleek een grap te zijn. Uit dien tijd dagteekent het liedje:

Al op de Ouwe Schans
Daar heb je spokendans,
enzovoort.

Carol vaart weer

Het bekende recept..., waar voer Carol om deze foto te kunnen maken? Stuur uw oplossing via deze link.

Bouwplaatsen oplossing

Rond 1920 begon het werk aan de verdubbeling van het spoorviaduct CS-Haarlem/Zaandam. Daarvoor werd eerst ongeveer de helft van de Eilandsgracht gedempt en daarop zijn ze nu aan het heien. Tussen de twee viaducten zal ruimte overblijven om de verhuurde bogen onder het viaducten te kunnen bereiken. Dat straatje gaat Onder de Bogen heten.
Hier zouden de tientallen paarden- en koetsstallingen komen die vanouds rond het Haarlemmerplein gevestigd waren. Met de jaren worden de paard-en-wagens vervangen door vrachtauto's en de garages zullen nog heel lang standhouden 'onder de bogen'.

Deze foto gaf lang niet de problemen die de bouwfoto van het Amstel Hotel opleverde. De oplossingen kwamen snel achter elkaar binnen, de snelste was Robert Raat.

Miss Marple

Ruud van der Sluis vond tussen een pak cadeau gekregen foto's voor zijn NDSM-museum deze foto die duidelijk verdwaald was. Hij kon er geen hout van maken en vroeg mij u deze foto voor te leggen. Achter op de foto staat geschreven: plan West A'dam 1929. Wie o wie? Oh, ja..., dat er een stoom-heistelling op de aanhanger staat was al begrepen.

Deze week honderd jaar geleden

Maandag 24 augustus 1914 wordt een speciaal regeringsbrood geïntroduceerd. Het grove tarwebrood bestaat voor de helft uit gebuild en voor de andere helft uit ongebuild (ongezeefd, inclusief de zemelen) tarwemeel en was dus niet van de fijnste kwaliteit. Een buil is een zeefsysteem dat bestaat uit diverse soorten fijn en grover gaas. - Zie ook: http://www.voedselencyclopedie.nl/gebuild_meel#sthash.4PenIikM.dpuf. Het minimumgewicht diende 750 gram te zijn en de maximumprijs 11 cent. De altijd vindingrijke Amsterdammer doopte het al gauw 'oorlogsbrood'. En natuurlijk wordt er een liedje op het oorlogsbrood gemaakt. Maupie Staal zong:

Geacht publiek,
Ik ben zo ziek,
’k Kan geen oorlogsbrood verdragen!
Dat paardenbrood,
Dat is mijn dood,
’t Maakt me gek of idioot.
’k Ben geheel van streek,
Zie van maagkramp bleek.

’k Ben abonnee
Van de W.C.,
’k Moet me telkens absenteren.
Loop ik op straat,
Weet ik geen raad,
Als mijn maag aan ’t romm’len gaat.
’k Droom er van in bed,
En roep luid: ‘Bezet'.

Wilt u 't horen? http://www.newfolksounds.nl/de-groote-oorlog-in-liedjes/artikelen-nw/2013

Dan moest de Nederlander ook nog blij zijn. In sommige oorlogvoerende landen werd brood gebakken van volledig ongebuild meel, het zgn. kropbrood of kommiesbrood. In weer andere landen, waar roggebrood populair was, ontstonden problemen met moederkoorn in het brood. http://nl.wikipedia.org/wiki/Moederkoorn

Dit is niet de enige regeringsmaatregel betreffende de eerste levensbehoeften. Er komen wetten en verordeningen tegen hamsteren en prijsopdrijven en burgemeesters kunnen zonder veel omslag goederen in beslag nemen en distribueren. Burgemeester Roell richtte zich direct tot de Amsterdamse bakkers, meelfabrikanten en -handelaren met de dringende eis zich strikt aan de desbetreffende wetten en richtlijnen van de overheid te houden. De meelprijs werd op ƒ14,- p/100kg bepaald. De broodprijs moest daardoor omhoog maar dat mocht niet meer dan 1 cent per brood bedragen.
De overheid bemoeide zich ook met vleeswaren en dat leverde de 'eenheidsworst' op (gemaakt door 10% varkensvlees en 90% rundvlees te mengen met zout en kruiden, zonder een spoortje vet). De altijd bezige boze tongen beweerden dat er rattenstaarten in verwerkt waren. De aardappelnood werd spoedig een probleem en dat zou in de oorlogsjaren de stad nog op z'n kop zetten. De overheid raadde de bewoners aan in hun tuintje aardappelen te poten. Maar hoe dat in Amsterdam moest? Van de nood een deugd gemaakt, hyacinthenbol uit de vaas en een aardappel erin.

http://www.techniekinnederland.nl/nl/index.php?title=Oorlog_en_distributie_van_voedsel

Lees ook: M.G.Emeis, 1914-1918: Minder brood op de plank, in: Ons Amsterdam jg.31 (1979) pp. 133-139

Nieuwe woorden uit de Eerste Wereldoorlog:
Steun-comité, duurte-toeslag, broodkaart, oorlogslening, N.O.T.-kondities, oorlogsbrood, zilverbon, eenheidsworst, koelhuisboter, regeerings-meel, -brood, -eieren, -varkens, -huiden, -groenten, -melk, -kaas, -honing, -vis, -uien, -schapen en -bokken, allemaal dingen waar men voor augustus 1914 nog nooit van gehoord had.
Nieuw begrip uit die oorlog: de O.W.-er ofwel de 'oorlogs winstmaker'. In de volgende wereldoorlog gingen die 'zwart-handelaren' heten, maar ook een eeuw geleden was de term uiterst negatief bedoeld.

Maandag 31 augustus 1914. Wegens de oorlogsomstandigheden zal de verjaardag van koningin Wilhelmina dit jaar niet gevierd worden. Eerder had zij ook al aangekondigd voor die gelegenheid niet, zoals gebruikelijk, naar Amsterdam te komen.

Oude afleveringen

Weeknummers die dit jaar nog moeten verschijnen betreffen opgaven van vorig jaar.
Het heeft geen zin oplossingen van oude quizvragen in te sturen. De uitslagen zijn immers al gepubliceerd.