De snelste met het goede antwoord op de opgave van vorige week was Arjen Lobach. Van hem komt dan ook de nieuwe opgave. De vraag is:

Waar is dit?

De foto zou u op het verkeerde been kunnen zetten. Het rechterpand lijkt op een hoek te staan, maar dat is het gevolg van een rigoureuze renovatie van deze buurt. Het is 'gewoon' een tussenhuis. Vandaag staat er nieuwbouw tegenaan geplakt. Genoeg hints?

Oplossingen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Dijksgracht, volgens Fons Baede tussen café Hanneke's Boom en de Kattenburgerstraat.
De bewoners zelf schijnen liefkozend over het Dijklaantje te spreken.

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Anneke Huijser, André Hieselaar, Fons Baede, Ria Scharn, Anna Denekamp, Roeland Koning, Fanta Voogd, Otto Meyer, Carol de Vries, Ton Hupkens, Jan Burgers, Kat Mulder, Robert Raat, Theo de Vries, Jan van der Hoeve, Hans Goedhart en Ton Brosse.

Vondsten op veilingen zijn een prachtige bron voor deze rubriek. Hier een tekening van Herman Missët. Het jaar staat er niet op, dat mag u raden.

Waar is dit?
Wat zal de waarschijnlijke reden geweest zijn dit vast te leggen?
Welk jaar zou dat dan zijn?

Uw oplossing via deze link

Foto: Dick van der Kroon; inderhaast gemaakt op de kijkdag

We kijken naar brug#251 over de Nieuwe Prinsengracht in de Weesperstraat. De brug heeft tegenwoordig een naam: Dr. Dünnerbrug. Joseph Hirsch Dünner (1833-1911) was rector van het Nederlandsch Israëlitisch Seminarium en opperrabbijn van Amsterdam van 1874 tot zijn dood in 1911.
Het grote gebouw op de Nieuwe Prinsengracht 55-57 is broodbakkerij Ceres. In deze resolutie was dat (gelukkig) niet meer te lezen op de drankreclame, anders was dit een cadeautje geweest.

Vraag 2 werd ook snel beantwoord. Arjen Lobach pakte er de PW-kaart op schaal 1:1000 bij en vond bij het walhuisje de letters G.E., maar alleen op de versie 1911. Dat was dus een verdeelpunt van de Gemeentelijk Elektriciteitsbedrijf, een voorloper van de peperbus. Ceres was een elektrische bakkerij en een grote afnemer van elektriciteit. Het was dus géén hijsinstallatie voor goederen voor Ceres. Die (zuig)installatie zien we links van de peperbus. De "loopbrug" die op andere foto's ontdekt werd, was een kabelgoot.

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Ria Scharn, Anna Denekamp, Carol de Vries, Anneke Huijser, Robert Raat, Hans van Efferen en Aschwin Merks.

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

Weet u wat en waar dit is?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Pinterest

De foto is gemanipuleerd om de herkenbaarheid voor Google's zoeken-op-afbeelding te verminderen.

Toch wel een bekend beeld, zo bleek. Er zijn diverse foto's gemaakt van trams die dit viaduct passeerden. We staan in de Planciusstraat (Haarlemmerplein is goed gerekend; de gebeurtenis speelt zich in de Planciusstraat af, de fotograaf staat net op het H.plein) en kijken naar het westen. Het viaduct is tamelijk nieuw en gebouwd door de HIJSM voor de spoorlijn naar Haarlem. Om hier een tram onderdoor te laten rijden moest de weg uitgehold worden. Daarom ging de eerste elektrische tram van de GTA op 14 augustus 1900 vanaf het Leidseplein slechts tot de Bullebak, de brug in de Marnixstraat over de Brouwersgracht. Eerst moest de brug nog versterkt en de onderdoorgang in orde gemaakt worden. Toen konden de eerste proefritten gemaakt worden. Op 4 september 1900 werd de tramlijn officieel verlengd tot de Planciusstraat nabij de Zoutkeetsgracht. Naar één van die proefritten kijken we hier. Twee motorwagens testen de passage van het viaduct. De trolley wordt bijna volledig plat gedrukt en men maakte zich zorgen of de stroomopnemer wel contact met de bovenleiding zou blijven houden. Dat werd wel een punt bij de trolleys; niet bij dit viaduct ontstonden veel storingen maar bij de talloze bruggen die gepasseerd moesten worden in de stad. De trolley 'ontspoorde'. Reden om in 1902 over te schakelen op brede beugels; op 28 augustus 1902 kwamen de eerste Unions in Amsterdam aan. De 12 trolley-motorwagens werden eveneens van een beugel voorzien en deden nog tot 1934 dienst. Vier ervan werden toen omgebouwd tot pekelwagen, de rest werd gesloopt. De vetgedrukte termen zijn de antwoorden die gevraagd werden.

Er zijn nog meer foto's van de bedoelde proefritten, zoals deze bij een passage van de Bullebak, eveneens in de week vóór 4 september 1900. Ook hier weer een aantal hotemetoten op het open voorbalcon.
De eerste tien elektrische trams werden gebouwd door Werkspoor, terwijl de elektrische installatie van Schuckert & Co, Nürnberg (D) kwam. De twee motoren van elk 20pk kwamen weer van Siemens & Halske, Berlijn (D).
De trams werden met-en-met geleverd. De wagens 1-5, 6-9 en 10 waren verschillend van grootte en gewicht. De trams 11 en 12 werden in oktober 1900 geleverd, maar die werden helemaal in Duitsland gebouwd en uitgerust. Ze waren, ondanks de eveneens 2x20pk, zó traag dat ze 'opoe en opa' gedoopt werden. De bovenkant van de zijramen was bij deze motorwagens licht gebogen, in tegenstelling tot de recht ramen van de Werkspoor-wagens. In 1901 drong Union zich op de markt, eveneens Duitse makelij. De eerste twee wagens, nrs.13 en 14, kreeg de GTA gratis om uit te proberen. Die werden ingezet op een nieuwe geëlektrificeerde lijn van de Mauritskade naar de Cruquiusweg. Ook die kregen een bijnaam, maar dat had niets te maken met de snelheid. De banken waren dwars geplaatst en heel comfortabel bekleed met rode pluche en voorzien van verstelbare rugleuningen. Dat was moeilijk schoon te houden en binnen de kortste keren heetten deze trams de 'vlooienwagens'.

Wat kostte nu een tram in die dagen? Werkspoor vroeg voor de eerste 10 tussen ƒ6500,- en ƒ7400,-. De trams van Carl Weyer &Cie (13-14) kostten al ƒ7676,-. Die sterk oplopende prijs werd een punt van overwegen. Union was veel voordeliger: zij leverden tussen 1902 en 1905 215 trams voor bedragen tussen ƒ5640,- en ƒ6875,- per stuk. Die hogere prijs werd steeds veroorzaakt doordat toch Werkspoor de carrosserie van 35 stuks (wagenbak in jargon) moest leveren. Anders waren de prijzen beneden de ƒ6000,- gebleven. Moderne gelede tramstellen kosten tegenwoordig anderhalf miljoen. We weten dat de Combino's (Siemens) ooit gereviseerd werden voor €860.000 per stuk (x140). En dat voor het verhelpen van in feite een constructiefout! Maar die Combino's vervoeren dan wèl ruim vier keer zoveel passagiers: zitpl./staanpl. 20/24 om 59/125 passagiers. Dat is ƒ156,- tegen €7663 per kop.
Op de foto de Union 41 als lijn 3 in de remise Tollensstraat -1902. Foto: Traminfo

In 2019 worden 63 nieuwe wagens van het Spaanse CAF aangeschaft om de oudste jaargangen in het wagenpark te vervangen. Er is nog geen bedrag bekend gemaakt maar wel dat het aantal zitplaatsen verder afneemt (50/125). Lijkt 'n beetje op de Fyra, nietwaar? Hopelijk alleen uiterlijk.

Er werd veel gezegd dat op de quizfoto "lijn 10" stond en inderdaad wordt deze eerste lijn van de GTA later zo aangeduid. Feit is dat de lijnnummers pas in 1904 werden ingevoerd. Net als bij de AOM gingen de trams de eerste jaren nummerloos door het leven met alleen koersborden op de zijkanten. De lijnkleuren waren er in 1903 zelfs nog eerder, samen met kopborden met ook weer de route (jargon: koers) erop.

De technische gegevens en datums komen van Het Geheugen van de Amsterdamse Tram, Cor Fijma. Traminfo en Schomakers.net.

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Gerard Beerman, Maaike de Graaf, Kees Huyser, Arjen Lobach, Ria Scharn, Robert Raat, Aschwin Merks en Hans van Efferen. De meesten van hen gokten ook op een proefrit, gezien de belangstelling langs de weg en de hoogwaardigheidsbekleders op het balcon.

Mooi sfeerplaatje, nietwaar?

Maar welke brug is dit?

Uw oplossing graag via deze link

Foto: hoort u volgende week

Dit is Kloveniersburgwal 21-23 en de steeg is de Klovenierssteeg. Dat wil zeggen, Arjen Lobach en Ria Scharn nuanceerden dat nog even: de naam van de steeg hangt af van wanneer de foto gemaakt is. Is dat voor 1909 dan is het de Watersteeg. Op 7 juli 1909 heeft de steeg (om verwarring met de andere Watersteeg te voorkomen) de naam Klovenierssteeg gekregen.

Ria Scharn stuurde een detail uit de kaart van 1900 mee, waarop te zien is dat de Watersteeg ook nog twee zijgangen kende. De steeg is tegenwoordig afgesloten.

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Anneke Huijser, Ria Scharn, Aschwin Merks, Robert Raat en Hans van Efferen.

Op het Velehanden project Amsterdamse Monumenten beschrijven vrijwilligers foto’s uit de collectie van Monumentenzorg voor de Beeldbank van het Stadsarchief.
Meedoen is leuk èn leerzaam. Nieuwe deelnemers zijn altijd welkom! Klik hier.

Hier is er weer een.

Weet u waar dit is?
Hoe heet dit huis?

U kunt de foto weer aanklikken om in de Beeldbank in te zoomen. U zult dan de foto gespiegeld aantreffen maar de redactie weet nu al dat de weergave hiernaast met de werkelijkheid overeenkomt.
Staart u zich niet blind op de dubbele hijsbalk,er is er één verdwenen, maar de overgebleven balk zit nog wel uit het midden.

Uw oplossing graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Vele Handen houdt geen rekening met het feit dat deze quiz maar één keer per week uitkomt. Als u dus de afbeelding in de Beeldbank bezoekt om in te zoomen en de beschrijving is al onder de foto te vinden, dan is de klus geklaard en kunt u dit raadsel vergeten.

Ook deze foto werd weer gelokaliseerd. Dit is Keizersgracht 62-64. Martin Ex meent te weten dat de panden door Stadsherstel rond 1977 zijn gerestaureerd. Wij veronderstelden dat het linker pand er vandaag misschien heel anders uitziet en dat is ook zo. Er zijn nog twee hele verdiepingen op gezet. De panden vormen vandaag een kantoren-verzamelgebouw van het EBC.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Martin Ex, Hans van Efferen en Anneke Huijser.

Foto: Google Street View

Dick van der Kroon meldde ons dat hij vertwijfeld was geraakt door een foto in ons stuk over stoepen. Hij verkeerde in de overtuiging dat de eerste staander van een stoepleuning altijd op de tweede trede stond. Komt toch dat weekblad met een foto die dat logenstraft.
Dick weet dat die tweede trede niet voor niets is. Als je van de achterkant nadert betekent de staander op de tweede trede een makkelijker "ingang".
Zodra u weer eens over een gracht wandelt zou u dat toch eens moeten uitproberen. Die van de foto is op Keizersgracht 319..., ter vergelijking.

Chillen in je uppie

Lekker in je up bezig, dat kan lekker zijn. Als je ouders en de hele woonwijk op één oor liggen, klim jij met je zestien jaren ’s nachts door je raampie naar buiten om de stad onveilig te maken of gewoon te genieten van het lekker in je up rondzwalken. Ik kan daar heel wat puberale verhaaltjes over schrijven. Vandaag even over een legaal stukkie nachtelijk chillen.

Het was in het jaar 1965 dat ik weer eens een vakantiebaantje had. Ik had altijd vakantiebaantjes, de gekste baantjes: verkoper, boerenknecht, melkboer, maar dit was toch wel het summum! Ik werd huisknecht in het Centraal Hotel op het Leidsebosje, Stadhouderskade nummer 7. In eerste instantie wist ik totaal niet wat dat inhield, maar och, op die leeftijd wen je snel aan een nieuwe en uitdagende code. Ik kreeg een zwarte broek en moest zelf een paar zwarte schoenen regelen. Over mijn witte overhemd droeg ik een roodzwart gestreept giletje. De bedoeling was, dat je fris gewassen, zonder baardstoppels en met een mooie achterovergekamde brylcreemkuif  met je handen op je rug gedienstig voor je uit ging staan kijken op de vierde tree van de stenen trappen bij de grote ingang. De eerste uren was er niet veel aan, er gebeurde haast niets, maar algauw veranderde dat. Ineens stonden er grote bussen vol Braziliaanse toeristen voor je neus en kon je je een breuk sjouwen aan de enorm volgepropte koffers die op het busdak waren vastgesjord. Geen fooi kon eraf.

Als er Amerikanen langskwamen, zat je goed. Die wilden graag op de kiek met de huisknecht en gaven twee dollar fooi, toen een enorm bedrag, want een dollar deed toen drie gulden vijftig. Ik verdiende zeventig gulden per week, maar door de vele fooien zat ik al gauw aan de tweehonderd gulden per week! Ik kocht een mooi geel racefietsje bij Wido in de Constantijn Huygensstraat en reed daar lekker mee op en neer naar het Centraal Hotel en later met een tentje achterop naar Engeland.
De diners die over waren, mochten wij verorberen. Op rustige momenten kwam ik via een trappetje in het AMVJ-zwembad dat dan even helemaal voor mij en een enkele verdwaalde toerist was.
In een van de kamers waar ik koffers moest brengen, was het een enorme klerezooi en lagen overal elektrische gitaren. Later hoorde ik dat daar de toen beroemde Small Faces logeerden.
Gingen de hotelgasten na het inrichten van de kamer het hotel even uit voor een wandelingetje, dan wilden de heren meestal weten waar het Red Light District was.
Ook ‘s nachts moest ik werken; dan reed ik na afloop op de gekste tijden op mijn racefietsje heerlijk in mijn eentje door de stad, eerst naar bureau Leidseplein om de gastenbriefjes in de bus te doen en daarna pikte ik in de Jan Evertsenstraat nog even een kroketje bij Snackhouse Sickmann. Een paar jaar heb ik erg genoten van dit vakantiebaantje, van het heerlijk veelzijdige werk, de ontmoetingen en het nachtelijke chillen natuurlijk. In mijn uppie!

V.l.n.r.:
Centraal Hotel, dat rode poppetje ben ik
Trap naar zwembad

AMVJ zwembad

Small Faces

Snackhouse Sickmann

De stichting NDSM Herleeft verspreidt een nieuwsbrief aan een ieder die geïnteresseerd is in de historie van de scheepsbouw in Amsterdam, en dan speciaal van de NSM, de NDM en de NDSM. In het oktober-nummer stond een artikel waarvoor wij toestemming vroegen en kregen dit over te nemen in ons jaarboek 2016. Het handelt over de weinig bekende historie van droogdokken in Amsterdam-Noord. Klik het logo hierboven als u meer wilt weten over de activiteiten van de stichting.

De afbeeldingen bij dit artikel zijn uit de nieuwsbrief van NDSM Herleeft, tenzij anders aangegeven.

Droogdokken in Noord

De stichting beheert een grote collectie tekeningen en lichtdrukken uit de lange geschiedenis van de NSM en NDSM. Bij het rubriceren en opbergen ervan komt men regelmatig een verrassing tegen die weer een stukje geschiedenis toevoegt. Hieronder een kort overzicht van wat u in de jaarboek-aflevering kunt verwachten.

Op de afbeelding een kaartfragment van 1881 met links het terrein van fa. Van Lindern & Co in de Buiksloterham. Helemaal links het Koningsdok.

Een van de specialiteiten bij de Nederlandsche Scheepsbouw Maatschappij werd het bouwen van drijvende droogdokken. Er zijn totaal 9 dokken gebouwd (waaronder een tussensectie als verlenging van een der eerder gebouwde dokken). De bestemmingen waren Amsterdam, Rotterdam, Curaçao en Soerabaja.

Op de afbeelding de tewaterlating van het door de NSM gebouwde Wilhelminadok (Bouwnr.21) i.o.v. de ADM op het terrein van Van Lindern.

De dokken voor de ADM kwamen terecht voor het terrein aan de Meeuwenlaan. Ook het Koningsdok werd daar naartoe gesleept (zie kaartje hiernaast).
Alle dokken met een bestemming buiten Amsterdam werden ook buiten Amsterdam gebouwd en wel op een deel van het eiland Zeeburg buiten de Oranjesluizen. De bottleneck waren de Oranjesluizen waar geen compleet dok door paste.

Op de afbeelding de ADM-werf aan de Meeuwenlaan, met de vier drijvende dokken. In 1924 kwam er een vijfde bij.

Waar in de jaarboek-aflevering slechts terloops aan wordt gerefereerd zijn de gegraven droogdokken van de NDM naast de NDSM-werf in de Noorder IJpolder. De dokken waren voorzien van deuren, die op de foto links goed te zien zijn. In de loop der jaren kwamen er van dit soort droogdokken vier stuks met verschillende afmetingen. Op de foto links uit 1953 ziet u het m.s. Oranje (20.117 BRT) in zo'n droogdok.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Lees het volledige verhaal van NDSM Herleeft in de negende aflevering van het Jaarboek 2016. De redactie heeft het verhaal aangevuld met bijzonderheden over de gegraven dokken van de NDM.
Klik de omslag om te lezen.

Klik hier als u meer wilt weten over de activiteiten van de stichting.

Dan hebben we nog een verzameling oude filmbeelden over de geschiedenis van NSM, NDM en NDSM, inclusief de periode op Oostenburg. Deze film maakt deel uit van de serie De Verdwenen Stad Amsterdam.

Klik de afbeelding om te zien.

Jaartallen en cijfers NSM/NDM/NDSM
Opgericht 25 augustus 1894 met ingebruikneming leegstaande werf Van Vlissingen op Oostenburg. In 1919 richt de NSM in de Noorder IJpolder (Corn.Douwesweg) een nieuwe werf in. In 1920 wordt de Nederlandsche Dokmij (NDM) opgericht en richt een werf in naast de NSM. In 1946 fuseert de NSM met buurman NDM tot de NDSM. In 1968 fuseert de NDSM verplicht met Verolme (VVSW) en deze combinatie in 1971 met Rijn-Schelde. In 1978 stoot deze combinatie Rijn-Schelde-Verolme de NDSM in Amsterdam wegens verliesgevend af. In 1979 gaat de vm. NDSM samen met de ADM verder als NSM. Die gaat in 1984 failliet en sluit. Voor nog meer bijzonderheden: http://www.geschiedenis-van-amsterdam-noord.nl/ndsm/

Jaartallen en cijfers ADM
Opgericht 4 september 1877, aankoop werf in Noord 1878, eerste droogdok (Koninginnedok 4000t) 1879. Inlijving Nederlandsche Droogdokmij Van Lindern & Co 1884, inclusief Koningsdok (3000t). Van 1950 tot 1965 bouwt de ADM ook nieuwe schepen in haar dokken, bij gebrek aan een helling. In !978 sluit de werf en fuseert verplicht met de NDSM, een combinatie die in 1985 op haar beurt failliet gaat en sluit. Voor nog meer bijzonderheden: http://www.geschiedenis-van-amsterdam-noord.nl/adm/

Zaterdag 25 november 1916 - De Gemeenteraad van Amsterdam wordt door de burgemeester opgeroepen a.s. woensdag de 29ste vooral aanwezig te zijn bij de Raadszitting. Daarin zal o.m. voorgesteld worden om Amsterdam toe te laten treden als lid van de Vereeniging van Nederlandsche Gemeenten.
Brandweercommandant C. Gordijn Jr. (foto), een ware houwdegen, neemt op voorhand zitting in een commissie binnen de VNG die de gemeenten moet adviseren hoe geld te besparen op verzekeringspremies voor brandschade. Gordijn is een erkend uitvinder van allerlei snufjes op het gebied van brandbeveiliging. Lees meer...

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten is de koepelorganisatie van alle gemeenten. Samen met alle gemeenten bouwt de VNG aan kracht en kwaliteit van het lokaal bestuur. De VNG ondersteunt gemeenten bij hun ontwikkeling en behartigt hun belangen. Dat doet ze door op te halen wat er in gemeenten gebeurt en dat in te brengen bij de Haagse politiek. Tot de activiteiten van de VNG behoren:

• Bieden van een platform
• Belangenbehartiging
• Dienstverlening aan gemeenten
• Ontwikkeling producten en diensten

De VNG is een privaatrechtelijke rechtspersoon met volledige rechtsbevoegdheid naar Nederlands recht. De huidige voorzitter, Jan van Zaanen, burgemeester van Utrecht, volgde in 2015 Annemarie Jorritsma op.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2016. De keuze '2015' leidt naar de laatste aflevering van 2015, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Wilt u zelf ook eens grasduinen in bijna 400.00 afbeeldingen van Amsterdam? Bezoek het Stadsarchief Amsterdam online.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave