De snelste met het goede antwoord op de vraag van vorige week was Arjen Lobach. De nieuwe opgave komt dus van hem.
De vraag is:

Waar is dit?(straatnaam)

Oplossingen via deze link

Met meer omgeving op de foto zal het raden van de locaties ongetwijfeld makkelijker worden. Foto 1 is in 1959 genomen op het aangeplempte deel van de Prins Hendrikkade, als voorbereiding op de 6-baans racebaan naar de IJtunnel. Foto 2 is in 1937 genomen tijdens de demping van weer een stuk Rokin, ter hoogte van de Rotterdamse Bank. De demping van het Rokin gebeurde in twee etappen vanaf 1930.

Foto's: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Mar Selderijk, Harry Snijder, Kees Huyser, Cor van Duinen, Ria Scharn, Aschwin Merks, Stefan Lemaire, Robert Raat, Theo de Vries, Nico Prinse, Lidy Vendrik, Jos Mol, Hans van Efferen,

Dan was er nog een zestal dat slechts één van de twee goed had.

Otto is gek op uitsneden van op zich bekende foto's van bekende plekken. Dat zag u eerder gebeuren met de foto's van pootje-badende Amsterdammers, vorige week. Door het weglaten van omgeving krijgt zo'n foto opeens iets vervreemdends. Zoals deze hiernaast.

Waar is dit?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Foto links: Stadsarchief A''dam

Hèt adres voor een vrijgezellenparty! Vooral groepen baldadige meiden worden in advertenties direct aangesproken om dit op te nemen in hun vrijgezellenfeestje. Aan de reclamefoto's te zien, zijn ze ook de beste klanten. Dit is de "winkel" van de firma Funny Photoshoot in de Sint Jansstraat 35.

Goede oplossingen kwamen van Minne Dijkstra, Kees Huyser, Anneke Huijser, Arjen Lobach, Ria Scharn, Robert Raat, Lidy Vendrik, Aschwin Merks, Otto Meyer, Jos Mol, Hans van Efferen en Anthony Kolder.

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

We hebben moeten ingrijpen en de firmanaam op elk winkelruit wat verduisteren. Dat is namelijk een der beide vragen. Hint: het is het rustigste deel van een drukke winkelstraat en het ziet er hier nu hééél anders uit. Beide belendende panden staan er nog maar dit is opnieuw opgetrokken..

Waar is dit?

Welke firmanaam staat er op beide winkelruiten?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Moeten we verder nog wat vertellen? Het beeldje 't Lieverdje op het Spui was zogenaamd beschadigd door de vuurtjes die er onder gestookt werden en moest "gerepareerd" worden. B&W en de politie wilden natuurlijk het middelpunt van de samenscholingen op het Spui wegnemen, onderbreken, in de hoop dat er dan een eind aan zou komen. Wat de overheid niet lukte, ging vanzelf door de verveling. Provo's veranderden in kabouters en gingen de serieuze politiek in. Niks an meer!
Toen het beeldje terug kwam was de sokkel een stuk hoger geworden. Het volkse jongetje ongenaakbaar hoog boven het volk uit stekend.

Maaike de Graaf bericht dat 't Lieverdje nog een keer van zijn sokkel gehaald werd. Dat was in 1972 bij de herinrichting van het Spui, met vrije trambaan en gescheiden fietspaden.

Foto's: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Harry Snijder, Anneke Huijser, Kees Huyser, Jos Mol, Stefan Lemaire, Robert Raat, Aschwin Merks, Ria Scharn, Carol de Vries, Adrie de Koning, Otto Meyer, Peter Pijst, Maaike de Graaf, Hans van Efferen en Anthony Kolder.

Er is hier in de buurt ontzettend veel veranderd, maar niet dit doorkijkje. Wel in de bebouwing in de achtergrond, dat dan weer wel. Aan u de vraag:

Waar is dit?

Uw oplossing graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Een beetje flauw misschien, maar naast dit pand stond het Oostenrijks Verkeersbureau op Rokin 16. Dat brandde af, samen met Hotel Polen op 9 mei 1977. Nu is het begrip "rechts hiervan" rekbaar: Peek&Cloppenburg staat ook rechts hiervan. Natuurlijk was het verdwijnen van Rokin 16 het gevolg van de brand in Hotel Polen, dus dat antwoord is ook goed gerekend. Toch een opsteker voor diegenen die wel het puntje op de "i" zetten.

Foto's: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Harry Snijder, Anneke Huijser, Ria Scharn, Kees Huyser, Robert Raat, Jos Mol, Adrie de Koning, Hans Goedhart, Otto Meyer, Aschwin Merks, Peter Pijst, Hans van Efferen en Anthony Kolder.

De gidsen van "Mee in Mokum" hadden weer een probleempje en als ze er zelf niet helemaal uitkomen sturen ze Otto Meyer er op uit om de deelnemers van deze quizpagina aan 't werk te zetten.
Waar gaat 't deze keer om? In de ingangspartij van De Flesseman op de Nieuwmarkt staat het voormalige kantoor van I.L.Flesseman. Vandaag is het een verzorgingshuis van Amsta, met de naam "Flesseman". Architect Weideveld (Amsterdamse School) heeft een aantal typografische grapjes uitgehaald met de granieten zuil in de ingangspartij. Eerst maar eens ontdekken dat het letters voorstellen en dan ontcijferen. De gidsen kwamen tot twee van de vier en Anna Denekamp desgevraagd nog met een derde. Als u de foto klikt krijgt u een vergroting waarop u kunt inzoomen (download 'm anders eerst). Boven staan de letters ILFRA voor I.L.Flesseman Rotterdam-Amsterdam. De derde is volgens Anna een jaartal 1926. Dat is niet het jaar dat het kantoor betrokken werd maar het jaar dat Wijdeveld aan de gang kon. De onderste tekst is heel prozaïsch het woord POST bij de brievenbus. Maar wat betekenen de letters IBEP? Of wat maakt u er van?

Laat 't ons weten via deze link

Koetsier - door Jos Mol

De koetsier met hoge hoed
De mensheid heeft altijd gereisd. Voor het gemotoriseerde verkeer in schwung kwam reisde men met paard en wagen. In de steden reden koetsiers, de voorlopers van de taxirijders, die je voor een bepaald tarief ergens heen brachten.

Koetsier werd je niet zomaar
In de vroegste dagen van het 'personenvervoer' liet een hooggeplaatst figuur zich vervoeren in een 'draagstoel'. Dit was een apparaat waarin men kon gaan zitten, met een drager vóór en een drager achter aan twee tilbeugels. Later kwam de kar met houten wielen, getrokken door een paard, waarmee groter afstanden overbrugd konden worden. De grote doorbraak kwam met de opkomst van het gemotoriseerde verkeer ( ±1900). De toenemende handel en verkeer zorgden voor vele verplaatsingen. Dus er waren mensen die hierop in speelden en er hun brood mee verdienden. Die mensen waren de zogenaamde koetsiers. Deze pikten overal mensen op en brachten deze van A naar B tegen een vergoeding. In onze tijd zijn die mensen TAXI-chauffeur gaan heten. Taxi-chauffeurs moeten tegenwoordig een heuse opleiding hebben genoten. Het begint ermee dat ze een rijbewijs/geneeskundige verklaring moeten kunnen tonen, alsmede een bewijs van goed gedrag (VOG) en een beperkt chauffeursdiploma. Vervolgens moeten ze apparatuur aan boord hebben die de gereden afstand en de prijs laten zien. De rijder moest tot een paar jaar geleden alle straten in de stad feilloos kunnen vinden. Tegenwoordig maakt hij gebruik van de TomTom, zodat hij foutloos naar Timboektoe rijdt! 

Deze bijdrage van Jos Mol werd eerder in de Amsterdamsekrant (v.m. Oud-Amsterdammer) gepubliceerd en is met toestemming van die krant ook door ons opgenomen.

Deze herhaling is ingegeven door de quizvraag van twee weken geleden: de remise van de AOM op de Brouwersgracht. Deze herberg, hoek Nieuwe Wagenstraat, moest er o.a. voor wijken.

Het bijbehorende verhaal komt van Herman Missët, die het als bijschrift bij een plattegrondje van deze plek plaatste (zie afbeelding hieronder). De tekening werd ons ter publicatie afgestaan door zijn kleinzoon Justus Houthuesen. De aquarel zelf staat in de Beeldbank.

De foto links werd in dezelfde periode gemaakt als de aquarel van Missët. Nu kunnen we iets verder de straat inkijken, richting Haarlemmerplein.
Het meest rechtse, slechts half zichtbare pand op de aquarel is de stalling van de AOM op de Brouwersgracht. Na overname door de GTA in 1900 werd deze stalling mee overgenomen en jaar voor jaar uitgebouwd tot de hele hoek tot aan de Vinkenstraat ingenomen werd als remise.

Het Meertensinstituut (KNAW) heeft een iets andere versie van het moordverhaal op de site staan. Die luidt:

VAN OUDS D'VLIEGENKELDER
Aan het einde van de Brouwersgracht, bij de Baangracht, te Amsterdam was een brug geslagen, die reeds aan het begin van de vorige (19de; red.) eeuw werd afgebroken. Zij droeg de merkwaardige naam Moordenaarsbrug, omdat er, vertelde men, in het holst van de nacht op die brug een moord was gepleegd. De dader zou zijn gerechte straf hebben ontvangen, want de moord kwam uit. Toen hij een pot bier dronk in de herbergkelder tegenover de brug, op de hoek van de Wagenstraat, zette zich een zwerm vliegen op zijn gezicht en hoe hij ze ook van zich afsloeg, ze kwamen in steeds groter aantal terug. Toen herinnerden de omstanders zich het gezegde: "'t Zal uitkomen al zouden de vliegen het uitbrengen" en de moordenaar werd gegrepen en veroordeeld. Omstreeks 1860 kon men voor de kelder nog het houten uithangbord zien waarop stond te lezen: "van ouds d'vliegenkelder".

an de Mokumse Sintcommissie Amsterdam, 10 november 2017

Dáár stond ie dan, op de voorpagina van het ‘Het Parool’: de ‘Edelmanpiet’! of - om maatschappelijk correct te blijven, zoals het usance is dezer dagen - de edelmanpiet c.q. edelvrouwpietin. Het heeft wel wat! Vanaf mijn vroegste jaren zwijmelde ik met name bij de ‘Mokumse Intocht’ van ons aller Amsterdamse patroonheilige. Kijk maar eens naar de vele Youtube-filmpjes en Google-afbeeldingen uit die tijd. Het zwijmelen was hierin gelegen, dat de Mokumse sint een perfect sinthoofd had, het Mokumse paard zich perfect edel gedroeg en sint’s toen nog pikzwarte saltomakende Mokumse pepernotenbrigade vanonder hun kleurige wapperpluimen perfect olijke blikken wierp richting intochtpubliek,…wat wil een goedgelovig mens nog meer?
De ‘Edelmanpiet’ gaat het over een paar weken helemaal maken en de hoop is er bij alle pietgezinden en nietpietgezinden op gericht dat Mokum wederom het Neerlandisch-correcte en trendsettende voortouw neemt en de bisschoppelijke happening deze keer een bijna niet te  versmaden consensus zal uitademen.
Wij gaan er hier voor!

Nog even een paar bagatelletjes c.q. overdenkertjes voor de commissie:

1.
Het vroeger pikzwarte pietenhoofd voorkwam dat de allerkleinste gelovigen konden zien dat het om neef Kees en Ome Piet van de buren in een Spaans pak ging.

2.
Waarom edelmannen plots door schoorstenen moeten kruipen en dan die roetvegen niet even wegwassen, is nogal moeilijk uit te leggen. Daarbij zitten deze vegen alleen op piet’s prethoofd en niet op zijn handen en kledij, dus dat geeft te denken. Als je tóch het feest aan alle kanten aanpast, kun je ook aan de kleine schoenklaarzettertjes vertellen dat er anno 2017 amper kachels zijn en piet voor zijn nachtelijke arbeid gewoon een lopersleutel op zak heeft. De laatstleden kunstmatig ingevoerde roetvegen slaan derhalve nergens op en kunnen gevoegelijk achterwege blijven.

3.
Ze ademen iets wits uit, deze edelmannen, deze hertogen Alva, en daarnaast hebben zij ook verplicht ontkroesde haren. Let wel: er zijn ook blánke mannen met krulhaar! Dan zit je daarnevens met het dilemma anno 2017 dat de witte edelman ondanks zijn witheid toch knécht is - immers hij moet van baas sint door de schoorstenen klauteren, stoomboten dweilen, het grote boek bijhouden, pepernoten bakken en schoenen vullen! - of dat er juist sprake is van een kwantitatieve vermeerdering van witte dominantie-hebbende personen (een witte sint (mannelijk), een wit paard (mannelijk) en een witte pietenroedel (meestal mannelijk) ... dat is wel héél véél ‘white-men-power’!

4.
Wanneer komen er pietenquota om de sexen gelijk te trekken; 50% mannetjespieten en 50% pietinnen!?

5.
Spaanse pieten zouden eigenlijk een Madrileens wapen op hun jasje moeten hebben.

Kortom, het blijft schipperen.

In 1965 is het verhaal over de zak van Sinterklaas afgeschaft. Sinterklaas wilde niet dat kinderen bang zouden zijn dat ze in de zak mee moeten naar Spanje en symboliseerde dat door zijn zak overboord te gooien. In verschillende video’s van de intochten in Amsterdam zijn al witte Pieten te zien. Opvallend is dat de witte Pieten altijd naast het paard van Sinterklaas lopen.

Zie maar deze YouTube-film uit 1967. Op 0:23min zie je witte Pieten

Woensdag 7 november 1917 - Twee weken terug hebben we u al bericht dat de zogenaamde Oktoberrevolutiue in Rusland eigenlijk op 7 november plaatsvond, naar de huidige Gregoriaanse kalender tenminste. Het was een regelrechte staatsgreep en had niets met de eigenlijke Revolutie te maken. De Bolsjewieken waren ontevreden over de politieke gang van zaken en de eeuwige ruzie in de Doema. Het gevolg van de staatsgreep liep Lenin en Trotzki volledig uit de hand. Het is waarschijnlijk niet Lenin geweest die de moord op de Tsarenfamilie bevolen heeft. De familie Romanov verbleef in een soort huisarrest ver weg van Moskau in een buitenverblijf. Het waren plaatselijke troepen die eigenmachtig handelden.
Tussen Lenin en Trotzki ging het nog wel enigszins maar de jonge Stalin had ronduit een hekel aan Trozki en dat was wederzijds. Het geschil over de organisatie van het Rode Leger dreef een wig in de leiding en er dreigde iets van een burgeroorlog. Door de ziekte van Lenin vanaf 1922 had Stalin het alleen voor het zeggen en ontsloeg Trotzki. In 1929 werd hij geroyeerd als partijlid en moest de Sovjetunie verlaten. In 1940 werd Trotzki - in ballingschap in Mexico - alsnog vermoord, vrijwel zeker in opdracht van Stalin.

Op de foto v.l.n.r. Stalin, Lenin en Trotzki

Nu zult u zich waarschijnlijk afgevraagd hebben wat die informatie in deze kolommen over de geschiedenis van Amsterdam te zoeken heeft. Dan moet u weten welke impact de Russische Revolutie op West-Europa, Nederland en Amsterdam gehad heeft. In 1919 wijzigde de SDP, de in 1909 afgescheiden linker-vleugel van de SDAP, de naam en nam de term 'communisme' over: Communistische Partij Holland (CPH). Voorman van zowel de SDP en de CPH was David Wijnkoop. Hij werd direct in 1919 gekozen in de Gemeenteraad tot hij in 1916 geroyeerd werd als partijlid. Daar zat Moskau achter, dat aandrong op verwijdering van o.a. Wijnkoop. Hij richtte een eigen partij CPH-Centraal Comité op en zat daarvoor vanaf 1917 in de Raad. Die partij werd ook wel gekscherend Communistische Partij Wijnkoop genoemd. Na enkele jaren werd de vrede getekend en keerde Wijnkoop in de CPH (en voor hen in de Raad) terug. Tot hij in 1940 op last van Seyss-Inquart daar uit verwijderd werd. Ook Wijnkoop kwam uit SDAP-kringen en zat daar al in het partijbestuur. Voor de SDP/CPH was hij ook lid van de Tweede Kamer en Provinciale Staten. De CPH besloot in 1935 nog eens de naam te wijzigen in CPN.
Nu we het toch over afsplitsingen hebben. Koud was Wijnkoop in CPH-kringen terug of Henk Sneevliet scheidde zich met een groep af (1925). In 1930 pleegde Paul de Groot, nota bene een Vlaming, een coupe op aandringen van Moskau. Gelijk werden een aantal kopstukken op non-actief gesteld, waaronder Daan Goulooze, die zelfs uit de partij werd gezet.
Kortom, het wordt nooit wat met samenwerking op links. Eeuwig ruzie!Het vroeger pikzwarte pietenhoofd voorkwam dat de allerkleinste gelovigen konden zien dat het om neef Kees en Ome Piet van de buren in een Spaans pak ging.

Donderdag 15 november 1917 Openstelling Zuidelijke Wandelweg van de Amstelveenseweg bij R.K.kerk Buitenveldert naar de Amsteldijk ter hoogte van begraafplaats Zorgvlied. Naast deze weg zou in de jaren erna de Ringspoordijk opgeworpen worden. Een klein deel van deze Zuidelijke Wandelweg bestaat nog als straat in de wijk Buitenveldert. Daar staat de synagoge van de Liberaal Joodse Gemeente aan en een dependance van het ROC Amsterdam. Aan deze weg ontstonden direct diverse sportparken en een volkstuincomplex Hofwijck.

Prentbriefkaart boven: Stadsarchief Amsterdam - Foto onder: Eric Dix, bron: Stadsarchief Amsterdam

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2017. De keuze 2016, 2015 of 2014 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave